0
0
Միջազգային հեղինակութիւն ունեցող խումբ մը գիտնականներ բաց նամակ յղած են Մարդկային Իրաւանց Եւրոպական Դատարան, յայտնելով իրենց մտահոգութիւնը թուրք քաղաքական գործիչ Տողու Փերինչեքի հայցով վերջերս դատարանի կայացուցած վճռին կապակցութեամբ:
Փերինչէք` աննշան թրքական կուսակցութեան մը ղեկավարը, 2005ին մեկնած էր Զուիցերիա Հայոց Ցեղասպանութիւնը ժխ-տելու դիտաւորութեամբ եւ տեսնելու, թէ Զուիցերիոյ իշխանութիւնները պիտի յանդգնի՞ն պատժել զինք այդ մէկը ըրած ըլլալուն համար: Ան Հայոց Ցեղասպանութիւնը լկտիաբար անուանած էր “միջազգային սուտ“:
Ի պատասխան “Զուիցերիա-Հայաստան“ ընկերակցութեան կողմէ քրէական գործ յարուցելու մասին բողոքին` Լոզանի ոստիկանութեան դատարանը 2007ի Մարտին Փերինչէքը դատապարտած եւ տուգանքած էր ցեղային խտրականութեան համար: Զուիցերիոյ վերաքննիչ դատարանը հաստատած էր իր դատավճիռը, որոշելով, որ ան խախտած էր Քրէական օրէնսգիրքի 216րդ յօդուածը: Զուիցերիոյ Ազգային խորհուրդը (խորհրդարանը) դեռ 2003 թուականին ճանչցած էր Հայոց Ցեղասպանութիւնը: Աւելի ուշ, Փերինչեք դիմած էր Զուիցերիոյ բարձրագոյն դատական ատեանին` Դաշնային դատարանին, որ վերահաստատած էր անոր դատավճիռը:
Յունիս 10, 2008ին Փերինչէք իր դատավճիռը բողոքարկած էր Սթրազպուրկի Մարդու իրաւունքներու եւրոպական դատարանին` պնդելով, որ իր բազմաթիւ իրաւունքները, որոնց շարքին խօսքի ազատութեան իրաւունքը, խախտուած են զուիցերիական դատարաններուն կողմէ: Ան 140 հազար եուրօ փոխհատուցում կը պահանջէր բարոյական եւ ֆինանսական վնասներու, ինչպէս նաեւ դատական ծախսերուն համար:
Դեկտեմբեր 17, 2013ին Եւրոդատարանը չէ բաւարարած Փերինչէքի գրեթէ բոլոր պահանջքները (Մարդու իրաւունքներու եւրոպական համաձայնագիրի 6րդ, 7րդ, 14րդ, 17րդ եւ 18րդ յօդուածները) եւ մերժած փոխհատուցման անոր դիմումը: Սակայն, եօթը դատաւորներէն հինգը որոշած են, որ Զուիցերիան խախտած է Փերինչէքի խօսքի ազատութեան իրաւունքը (Յօդուած 10):
Ցեղասպանութեանց ուսումնասիրութեամբ զբաղող պատմագէտները իրենց բաց նամակին մէջ նշած են Եւրոդատարանի վերոնշեալ որոշման մէջ տեղ գտած պատմական անճշդութիւններն ու բովանդակային սխալները: Նամակի հեղինակները ընդգծած են, որ իրենք վիճարկման չեն ենթարկեր մարդու հիմնարար իրաւունքներէն մէկը հանդիսացող խօսքի ազատութիւնը, այլ կը յայտնեն մտահոգութիւն` կապուած 1915-ի Հայոց Ցեղասպանութեան ժխտման հետ: Ի պատասխան դատավճռի այն կէտին, ուր կասկածի տակ կ“առնուին 1915-ի իրադարձութիւնները “ցեղասպանութիւն“ եզրաբառով բնորոշելու ճշմարտացիութիւնը, ՄԻԵԴ-ին յղուած բաց նամակին մէջ կը թուարկուին շարք մը անաչառ փաստեր ցեղասպանագէտներու տուած գնահատականներու վերաբերեալ:
“Ցեղասպանագէտներու միջազգային ընկերակցութիւնը“ (International Association of Genocide Scholars – IAGS) 1997-ին միաձայն քուէարկութեամբ որոշում ընդունած է, ըստ որուն, 1915-ին Օսմանեան կայսրութեան մէջ գործադրուած է Հայոց Ցեղասպանութիւնը: Անցումային արդարադատութեան միջազգային կեդրոնը 2003-ին ճանաչցած է 1915-ի դէպքերու համապատասխանատւութիւնը Ցեղասպանութեան հռչակագրի բոլոր դրոյթներուն: 2000 թուականին հրեայ եւ օտար100 ցեղասպանագէտներ “New York Times“-ի հանդէս եկած են համատեղ յայտարարութաեմբ, ուր 1915-ին կատարուածը որակած են որպէս ցեղասպանութիւն:
Այս և նման այլ փաստերու յիշատակումով նամակի հեղինակները կը վերահաստատեն Հայոց ցեղասպանութեան պատմական հաւաստիութիւնը և Մարդկային Իրաւանց Եւրոպական Դատարանի ընդունած որոշումը կը նկատեն որպէս թրքական աւանդական ժխտողականութեան շարունակուելուն նպաստող քայլ:
Բաց նամակի հեղինակները Եւրոդատարանէն կը պահանջեն վերանայիլ վճիռը:
Նամակի տակ իրենց ստորագրութիւնը դրած են 35 գիտնականներ, որոնց շարքին`
Թաներ Աքչամ – թուրք պատմաբան,ԳՔալիֆորնիայի համալսարան
Թեսսա Հոֆման – իրաւապաշտպան, Պերլինի համալսարանի Արևելեան Եւրոպայի ուսումնասիրութիւններու հիմնարկի հետազօտող
Ռիչըրտ Յովհաննիսեան – ամերիկահայ պատմաբան, Քալիֆորնիայի համալսարանի փրոֆեսէօր:
Մարգարէտ Լավինիա Անտըրսըն – հասարակագէտ, “IAGS“-ի նախկին նախագահ
Ճոյս Ափսէլ – Իսրայէլի բաց համալսարանի քաղաքագիտութեան ամպիոնի վարիչ
Փիթըր Պալաքեան – Գրագէտ եւ ընկերային գիտութիւններու փրոֆեսէօր:
Աննետէ Պեքըր – պատմաբան, Փարիզի համալսարանի փրոֆեսէօր:
Տոնալտ Պլոքսհամ – պատմաբան, Էտինպուրկի համալսարանի փրոֆեսէօր:
Ֆրանք Չոլք – պատմաբան, Մոնթրէալի ցեղասպանութեան և մարդու իրաւունքներու հիմնարկի փրոֆեսէօր:
Իսրայէլ Չարնի – հոգեբան, պատմաբան, “IAGS“-ի նախկին նախագահ, Երուսաղէմի Ողջակիզումի և ցեղասպանութեան հիմնարկի տնօրէն
Վոլֆկանկ Կուստ – Գերմանացի պատմաբան
