0
0
«Հայրենիք» – Պոսթըն
Խմբագրական
Հոկտեմբերեան վերամուտը հայորդիին համար վերազարթնումի, վերաորակաւորման, ինքզինք վերատեսութեան ենթարկելու օր է։ Մշակոյթի ամիս անուան տակ, Հոկտեմբերը լրջութիւն կը պարտադրէ։ Զուգադիպութեա՞ն (առաջին տպագիր թերթը լոյս տեսած է Հոկտեմբեր 1794-ին), թէ՞ այլ պատճառով, նաեւ մամուլն ալ կը յիշուի այս ամսուան ընթացքին։ Եւ յիշատակի յատուկ օրն է 16 Հոկտեմբերը։
Հաւանաբար, անտեղի յատուկ օր նկատուի այս մէկը, սակայն հայորդիին համար ամեակներու եւ յատուկ օրերու յիշատակումը սովորութենէ աւելի փափաք եւ մարմաջ դարձած է։ Յիշեցնենք, որ 2004-էն ի վեր, Հայաստանի Հանրապետութեան կառավարական որոշումով, վերոյիշեալ թուականը նկատի առնուած է իբրեւ «Հայ Մամուլի Օր»:
Տարիներէ ի վեր համաշխարհայնացման զոհ դարձած եւ, «ցանցամոյն» մթնոլորտին մէջ, մեծ ազդեցութիւն կրած է մամուլը բոլոր ցամաքամասերուն վրայ։ Դժբախտաբար, իրեն հասած դրօշը բարձր պահող եւ բազում դժուարութիւններու դէմ ճակատող հայ մամուլն ալ, հայրենիքէն մինչեւ հեռաւոր գաղթօճախներ, մատնուած է նոյն դաժան ճակատագիրին:
Մամուլ հասկացութիւնն ալ փոխուած է ընդհանուր առմամբ։ Մեծ փոփոխութիւններ արձանագրուած են, այլափոխումը կը սուրայ նոր «նուաճումներով»։ Եթէ տպագիր թերթի կողքին կայ լսատեսողական լրատուամիջոցը՝ իր ձայնասփիւռով եւ պատկերասփիւռով, այսօր անոնց վրայ աւելցած են բազմաթիւ տարբերակներ՝ դիմատետր (Facebook), դայլայլիչ (Twitter), «Ինսթակրամ», «Զում» եւ դեռ՝ օրը նոր, ելեկտրոնային ծրագիր մը՝ նոր։
Տպագիր թերթերու ներկայութիւնը զգալի նահանջ կրած է։ Հայկական բառամթերքին մէջ վերջերս նոր աւելցած «ասոյթ»ի մը հետեւողութեամբ, անոնց նշաձողն ալ սկսած է իջնել։ Նիւթական դժուարութիւններու կողքին, ընկալման ոճն ալ փոխուած է։
Անդին, քարոզչական յորձանուտ մը ստեղծուած է։ Անիշխանութիւն մը, ուր ժողովրդային լեզուով կրնայինք կուշտ ու կուռ ըսել, թէ «Շունը տէրը չի ճանչնար»։
Լսատեսողական այս վայնասունէն եւ սանձարձակութենէն ինչպէ՞ս կարելի է դուրս գալ։
Եթէ յաջողինք նորաստեղծ եւ այլանդակ(ող) ընկերային ցանցերը հեռու պահել ՄԱՄՈՒԼ հասկացութեան լրջութենէն, այն ատեն հաւանաբար լուծման ճամբան գտնելու յոյս կ՚ունենանք։ Չենք կրնար մերժել, որ արդի միջոցները՝ համակարգչային եւ բջիջային նորութիւնները, ունին իրենց դրական երեսը, որ կարելի է ամենայն ճկունութեամբ օգտագործել եւ կատարել պատշաճ քննադատութիւն, ինքնաքննադատութիւն, բանավէճ, նոյնիսկ յատուկ յօդուածներու քննարկում: Ամէնէն կարեւորը՝ արդիին ընձեռած արագութիւնն է:
Դժբախտաբար, հակառակը կը պատահի։ Այսինքն, անորակ եւ անլուրջ են քննարկումները։ Ցայտուն օրինակ մըն է Հայաստանի մետիայի պարզած իրավիճակը։ Բացառութիւնները քիչ են եւ դժուար է անոնց «Հետք»-ը գտնել։
Անձնական, յաճախ անմակարդակ եւ մերթ քինախնդիր գրութիւններն ու «քլիփ»-ները ողողած են ընկերային ցանցերը, ոչ-ընկերային մթնոլորտ ստեղծելով եւ վտանգաւոր մանրէի նման խայթելով եւ վնասելով ՄԱՄՈՒԼ կոչեցեալ մարմինը։
Հայ տպագիր մամուլի ռահվիրայ Յարութիւն քահանայ Շմաւոնեան, որ 1794-էն սկսեալ, Հնդկաստանի Մատրաս քաղաքի մէջ լոյս տեսած եւ հազիւ երկու տասնեակ թիւերով պատմութիւն կերտած «Ազդարար»-ի հիմնադիրն ու գլխաւոր խմբագիրն էր, եթէ այսօր ողջ ըլլար, ապշահար պիտի բացագանչէր. «Հո՞ս պիտի հասնէինք»։
Այո՛։ Պէտք է ընդունի՛նք. կը տառապինք լուրջ հարցերէ՝ մամուլեան խոր ցաւերէ, որոնց համար շտապ լուծման կարիքը ակներեւ եւ անյետաձգելի է:
Պէտք է սկսիլ զուսպ ըլլալով եւ «ես»-ի փոխարէն «մենք»-ին ականջ տալով։
