0
0
Այդ օրերուն որ Հայաստանի Արտաքին գործոց նախարար Եդուարդ Նալպանտեան կ°այցելէր Մասաչուսէց, միեւնոյն ժամանակ շրջան կը գտնուէր նաեւ Թուրքիոյ արտաքին գործոց նախարար Ահմետ Տաւութողլուն, որ իր կարգին Միացեալ Ազգերու Կազմակերպութեան 65-րդ նստաշրջանէն ետք, Հարվըրտ համալսարան ժամանած էր եւ մասնակցած կլոր սեղան-զրոյցի մը, որ կատարուեցաւ Ճոն Քենետիի անուան կառավարման դպրոցին մէջ, Սեպտեմբեր 28-ին:
Խօսելով Հայաստան-Թուրքիա յարաբերութիւններուն մասին՝ Տաւութօղլու յայտնեց, թէ Հայաստանի Հանրապետութիւնը օրըստօրէ կþաղքատանայ:Ան շեշտեց, թէ Անգարա կþուզէ Հայաստան-Թուրքիա յարաբերութիւնները վերականգնել այնպէս, ինչպէս կատարուեցաւ Սուրիոյ պարագային, աւելցնելով, թէ Պաղ պատերազմի տարիներուն թուրք-սուրիական յարաբերութիւնները աւելի վատ վիճակի մէջ էին, քան այսօր հայ-թրքական յարաբերութիւնները:
Արցախի հարցին մասին անդրադդառնալով, ան յայտնեց թէ բոլորը պէտք է յարգանք ցուցաբերեն: Ան նաեւ կոչ ուղղեց որ պէտք է կարգաւորել Հայաստանի եւ Ատրպէյճանի միջեւ յարաբերութիւնները: Հակառակ պարագային լիարժէք համագործակցութիւն կարելի չէ կատարել:
Տաւութողլու աւելցուց թէ, եթէ Հայաստան շրջանին մէջ խաղաղութիւն կþուզէ եւ պէտք է որ հաշտուի Ատրպէյճանի հետ, պէտք է դուրս գայ Այս վերջինին բռնագրաւուած քսան առ հարիւր տարածքներէն: Ան երկարօրէն անդրադարձաւ Թուրքիոյ արտաքին քաղաքականութեան, յատկապէս հայ-թրքական յարաբերութիւններու կարգաւորման հոլովոյթին, նշելով թէ 2007-ին Զուիցերիոյ մէջ Հայաստանի եւ Թուրքիոյ միջեւ տեղի ունեցած բանակցութիւններն ու ստորագրութիւնը անկիւնադարձային են եւ պատմական մեծ նշանակութիւն ունին:
Ան ընդգծեց, թէ արձանագրութիւններու ստորագրումէն ետք, երկու կողմերն ալ դիմագրաւած են եւ դեռ ալ կը դիմագրաւեն որոշ դժուարութիւններ: «Ստեղծուած ներկայ գոյավիճակով, երբեք գոհ չէ Թուրքիան», նշեց Տաւութողլու, յոյս յայտնելով թէ, մօտ ապագային փոփոխութիւններ կրնան պատահիլ:
Անդրադառնալով 1915-ի Հայոց Ցեղասպանութեան եւ զայն կոչելով «ողբերգութիւն»՝ Տաւութողլու յայտնեց.- «Այո° մենք ցաւ ապրած ենք եւ պատրաստ ենք կիսելու այդ ցաւը: Սակայն, եթէ ոմանք մեզ կը մեղադրեն Ցեղասպանութիւն կատարելու եւ հարիւր տարի շարունակ զայն ժխտելու մէջ, ապա թոյլ տուէք հարցնել, ի՞նչ տեղի ունեցած է այդ տարիներուն Կովկասի եւ Պալքաններու մէջ ապրող թուրքերուն հետ: Ինչո՞ւ Թուրքիոյ մէջ կան պոսնիացիներ, վրացիներ, ալպաններ, եւ աւելի շատ են, քան իրենց երկրին մէջ: Որովհետեւ անոնք ալ նոյն բաները ապրելնուն պատճառով ստիպուած եղած են Թուրքիա գաղթելու: Միայն թէ մենք պալքանեան ազգերուն չենք մեղադրեր, մենք այսօր Ռուսիոյ չենք մեղադրեր աբխազներու, չեչեններու դէմ ճնշումներ գործադրելու համար: Մըցխեթցի թուրքերը Ստալինի ժամանակաշրջանին աքսորուած են իրենց հայրենիքէն: Սակայն մենք ռուսերուն ցեղասպանութեան յանցանքով չենք մեղադրեր, որովհետեւ այդ ամէնը արդէն անցեալին կը պատկանի, եւ մենք այսօր պատրաստ ենք ցաւը կիսելու:…Այս երկու ազգերը գոյակցելու սկսած են 4-րդ դարէն ի վեր: Այս երկու ազգերուն միջեւ ցեղային խտրականութիւն չէք կրնար տեսնել: Որեւէ թրքական քաղաքի մէջ հայկական կեթոներ չէք կրնար տեսնել:… Մի° պատմէք միայն այդ իրադարձութեան գծով մէկ կողմի պատմութիւնը: Լսեցէք երկու կողմի պատմութիւնները: Սակայն դռներ մի° փակէք, մի° մեղադրէք եւ միեւնոյն ժամանակ լսեցէ°ք»
Թուրքիոյ արտաքին գործոց նախարարը, բազմիցս յիշեցուց, թէ հայ եւ թուրք ժողովուրդները գոյակցած են դարերէ ի վեր:
Հարվըրտի այս ձեռնարկը, մեծ արձագանգ ունեցաւ, նոյնիսկ Երեւանի մէջ, ուր Հայաստանի Ազգային ժողովի պատգամաւոր, Հայաստանի հանրապետական կուսակցութեան քարտուղար Եդուարդ Շարմազանով յայտարարեց, որ Թուրքիա եւ անոր արտաքին գործոց նախարարը կը շարունակեն սուտի եւ կեղծիքի վրայ հիմնուած քաղաքականութիւնը: Ըստ անոր, զարմանալի է, որ տարածքային ամբողջականութեան սկզբունքին մասին կը խօսի արտաքին գործոց նախարարը երկրի մը, որ օր ցերեկով ոտնձգութիւն կատարած է դրացի Կիպրոսի տարածքային ամբողջականութեան նկատմամբ եւ մինչեւ այսօր գրաւուած կը պահէ այդ երկրի տարածքին 35 առ հարիւրը:
Ըստ անոր, Թուրքիա նախապայմաններով խօսելով աստիճանաբար զերոյի կը հասցնէ Եւրոպական Միութեան անդամակցելու իր առիթները: Շարմազանով աւելցուց, թէ Տաւութօղլու կը խօսի Ցեղասպանութեան փաստերու բացակայութեան մասին, աւելի լաւ կþըլլար, որ ան մանրամասն ուսումնասիրէր իր երկրին պատմութիւնը, նաեւ իր երկրին դատական վճիռները՝ ծիծաղելի իրավիճակի մէջ յայտնուելով միջազգային հանրութեան առջեւ: Ըստ անոր, թէ° Ողջակիզումը, թէ° Հայոց Ցեղասպանութիւնը, թէ° յոյներու եւ ասորիներու ցեղասպանութիւնը քսաներորդ դարու մարդկութեան ամօթն են, եւ սխալ է զանոնք իրարմէ անջատել, որովհետեւ եթէ ժամանակին հայերուն նկատմամբ իրականացուած Ցեղասպանութիւնը դատապարտուէին եւ ոճրագործները պատժուէին, ապա 1930-ականներուն Հիթլեր որեւէ հիմք պիտի չունենար ըսելու, թէ «ո՞վ այսօր կը յիշէ հայերու Ցեղասպանութիւնը»:
Քայլ մըն ալ աւելի անդին երթալով, Եդուարդ Շարմազանով հաստատեց թէ Տաւութողլու տարբերութիւն մը գտած է Ողջակիզումի եւ Հայոց Ցեղասպանութեան միջեւ: Ան վերյիշեցուց Թուրքիոյ Արտաքին Գործոց նախարարին, հրեաներու ցեղասպանութիւնը տեղի ունեցած է այլ երկրի տարածքին մէջ, իսկ հայերունը՝ իրենց հողին վրայ…
