0
0
Հայր Անտոն Ծ. Վրդ. Ադամեան
Մենք հայերս, Ապրելով հանդերձ մեր ներկան, միշտ ունեցած ենք մեր սրտին մէջ օտարներէն կլանուելու, ուծանալու եւ չքանալու մեծ վախը: Անոր համար պայքար մղած ենք ու պիտի շարունակենք մղել պահելու համար մեր ինքնութիւնը եւ գոյութիւնը որպէս իսկական հայեր: Այս պայքարը ճակատագրական է եւ գործ չէ մէկ անհատի կամ մէկ դպրոցի եւ ակումբի: Այլ կÿենթադրէ հզօր հաւաքականութեան միացեալ ճակատ մը, որպէսզի կարողանանք դիմադրել մեզ հալածող եւ գոյութեան սպառնացող շեղած կամ անհիմն հոսանքներու եւ գաղափարախօսութիւններուն:
Այս սրբազան պայքարին մէջ յառաջ երթալու, պատուարները քանդելու եւ յաջողութիւններ արձանագրելու համար, Ազգը պէտք ունի եկեղեցւոյ նեցուկին: Եւ հայ եկեղեցին հիմնադրութեան արշալոյսէն իսկ անթերի եւ անսակար կերպով կատարած է իր այս բացառիկ ու նուիրական դերը: Դեր մը՝ զոր առաջնակարգ առաքելութիւն մը նկատած է:
Հինգերորդ դարու առաջին տարիներուն՝ գիրերու գիւտէն անմիջապէս ետք, հայ հոգեւորականութիւնը խմբուած Մեսրոպ Մաշտոցի շուրջ հրաշքներ գործեց գիրն ու լեզուն տարածելով եւ ուսուցանելով հայոց աշխարհի ամբողջ տարածքին: Ս. Սահակ Պարթեւ կաթողիկոսն իր կողքին ունենալով Վրամշապուհ թագաւորը, որպէս լեռ թիկունք կանգնեցաւ Ս. Մեսրոպին, օժտելով քաղաքներն ու գիւղերը դպրոցներով եւ գիտութեան կեդրոններով:
Հայ եկեղեցին եղած է, պէտք է ըլլայ ու մնայ Օրրանը հայ մշակոյթի եւ հայրենի աւադութիւններուն: Ինչպէս նաեւ հայ եկեղեցականը Մեսրոպ Մաշտոցէն սկսեալ եղած է ու պէտք է մնայ անխոնջ առաքեալն ու դեսպանը այդ պանծալի մշակոյթին եւ սրբազան աւանդութիւններուն: Գիր, մշակոյթ եւ աւանդութիւն մեծագոյն ազդակներն են հայապահպանման:
Ոչ ոք կարող է տարակուսիլ, ժխտել կամ ուրանալ, որ դարերէ ի վեր հայապահպանման փարոս եղած են Էջմիածինն ու Երուսաղէմը, Վենետիկն ու Վիեննան, Զմմառն ու Անթիլիասը: Անոնք կազմուած, պատրաստած ու տուած են մեր գրականութեան ցայտուն գրագէտներ, բանաստեղծներ եւ բանասէրներ, որոնք շողարձակ են հմայքը եւ ճոխութիւնը մեր մշակոյթին:
Գալով մեր այսօրուան վիճակին, որքանով հայ եկեղեցականը հաւատարիմ է իր առաքելութեան: Որքանով իր մասնակցութիւնը կը բերէ ի նպաստ հայապահպանման պայքարին: Բծախնդի՞ր է ան հայ ծէսին եւ ծիսական արարողութիւններուն : Ծէսին կորուստով մեր դիմագիծը եւ իքնութիւնը կը պղտորին ու կը կորսուին: Առ այդ, ամէն գնով կառչելու է ծէսին:
Փիլիսոփայական սկզբունք է, ոչ ոք կու տայ այն ինչ որ չունի: Եթէ եկեղեցականը ունի սէր գիրգրականութեան եւ հմուտ է մշակոյթին կարող է զանոնք հաղորդել անոնց, որոնք գիտակից են իրենց ազգային պատկանելիութեան եւ նախանձախնդիր են ուսանելու, զարգանալու եւ ճաշակելու քաղցրութիւնը հայ մշակոյթին: Իսկ եթէ չունի այդ պաշարը, ի՞նչպէս կարող է հարկ եղած սնունդը տալ իր ժողովուրդին զաւակներուն:
Ինչպէս որ վերեւ յիշեցինք՝ եթէ եկեղեցականը օտարամիտ չէ, իսկապէս հայ է եւ հաւատարիմ շառաւիղ Մաշտոցի, պարտի ըլլալ հայ լեզուի եւ մշակոյթի տքնաջան առաքեալն ու պատուաբեր դեսպանը: Այդ հանգամանքին հասնելու եւ արժանանալու համար՝ երկար եւ լուրջ պատրաստութիւն կը պահանջուի: Ոչ ոք կարող է ձեռնածալ մնալով բարձունքներ մագլցիլ: Դժուար է արժանաւոր հայ եկեղեցական ըլլալ:
Հուսկ, հայ եկեղեցւոյ եւ եկեղեցականին պատասխանատուութեան յանձնուած է աշխարհի չորս հովերուն ցրուած, լեզուն կորսնցուցած օտարախօս հայ զանգուածն ալ հայ պահել, անոր մէջ արթնցնելով եւ արծարծելով խոր գիտակցութիւնը ազգային պատկանելիութեան: Արեան կապը ալ ազդակ է հայապահպանման:
Հայ եկեղեցին, որպէս հոգեւոր հայրենիք, իր մայրական տաքուկ շունչով պարտի համակել եւ ձուլումէ պահպանել իր զաւակները:
