0
0
Լուսանկարներ՝ Իննա Մխիթարեանի
Խոսրովի անտառը հիմնուած է 330 – 338 թուականներուն, Խոսրով Կոտակ թագաւորի օրերուն: 1958 թուականին այս անտառը հռչակուեցաւ իբրեւ Հայաստանի (այդ օրերուն Խորհրդային Հայաստան) բնութեան մէկ գանձերէն, եւ արգիլուեցան որսն ու ծառահատումները:
Խոսրովի անտառը, պետական արգելոցներէն մէկը չէ: Կան նաեւ երկու այլ անտառներ՝ Երեւանի ծայրամասի մօտ »Էրեբունի«ի եւ Սիւնիքի մարզի »Շիկահող« շրջանը, որոնք Խոսրովի անտառի նման յատուկ գուրգուրանքի կը կարօտին եւ շրջանէն ներս կը նկատուին իբրեւ բնութեան գանձ:
Այս երեք շրջանները միասնաբար կը կազմեն 39,285 հեքթար տարածք մը, Հայաստանի ընդհանուր տարածութեան 1,2 տոկոսն է միայն:
Մինչ այդ արդէն իսկ, սկսած են աշխատանքները, զբօսաշրջիկներուն այցն ու ժամանցը դիւրացնելու համար, յատուկ շինութիւններու որոնք բնականաբար իրենց ժխտական ազդեցութիւնը կ°ունենան շրջանի բնութեան եւ կը վնասեն կենսոլորտը:
Հայոց Պատմութեան էջերուն մէջ, կը նշուի թէ Խոսրով թագաւորը, այդ շրջանը անտառի վերածած է. որպէսզի վայրի կենդանիներ (վարազ, եղջերու, շնագայլ, զանազան տեսակի թռչնազգիներ եւայլն) բազմանան եւ յատուկ թագաւորական որսեր կատարուին:
Ըստ լաւատեղեակ աղբիւրներու, Խոսրովի անտառէն ներս, գոյութիւն ունին աւելի քան հազար բոյսեր ու ծառեր, որոնք ոչնչացման վտանգի տակ կը գտնուին: »Թռչնասէրների կեդրոն« հիմնարկի նախագահ Սիլվա Ադամեան, այս վերջին ամիսներու կատարուած նորոգութիւնշինարարութիւնները կը նկատէ աղիտալի:
»Հայաստանը անտառազուրկ եւ ջրազուրկ տարածք է, այս առումով Խոսրովի անտառի նշանակութիւնը շատ մեծ է: Խոսրովի անտառում կայ հարիւր յիսուն տեսակի թռչուն: Ողջ աշխարհում արգելոցները կազմում են տուեալ երկրի առնուազն 10 տոկոսը, մինչդեռ Հայաստանում՝ ընդամէնը 11,5 տոկոս: Գիշատիչների եօթանասուն տոկոսը յայտնուել է կարմիր գրքում: Մարդու ազդեցութիւնը, աղմուկը, շարժը վնասակար են, կարող ենք կորցնել բազմաթիւ թռչնատեսակներ«, ըսաւ Ադամեան, որ երկար ժամանակէ ի վեր վստահութիւնը կորսնցուցած է բնապահպանութեան նախարարութենէն:
Նշենք թէ 2008 թուականին, Խոսրովի անտառին մօտ, Գառնի գիւղի մօտակայքը, բացուած էր այցելուներու կեդրոն, զբօսաշրջային այցեր կազմակերպելու համար: Այս կեդրոնը կառուցուած է »Վայրի բնութեան համաշխարհային հիմնադրամ«ի (WWF. World Wildlife Fund) Հայաստանի մասնաճիւղի նախաձեռնութեամբ եւ Նորվեկիոյ կառավարութեան մեկենասութեամբ եւ նիւթական օժանդակութեամբ:
Շրջանէն ներս ճաշարաններ եւ հանգստարաններ կառուցելու համար ալ, աշխատանքներ սկսած են եւ նոյնիսկ շշուկներ կային թէ, այս պատճառով քանի մը ծառեր արմատախիլ եղած են: Սակայն այս գծով, պատասխանատու մարմինները բացարձակապէս մերժեցին թէ նման քանդումներ կատարուած են: Ընդհակառակը, կատարուած են չորցած ճիւղերու եւ վնասուած ծառերու դարմանումներ: Այս գծով, յատուկ հաղորդագրութիւն մը լոյս ընծայուեցաւ, որուն մէջ կը նշուէր թէ. »Բնապահպանութեան նախարարութեան բնապահպանական պետական տեսչութեան աշխատակիցները եւ Խոսրովի անտառի տեսուչները մշտապէս իրականացնում են վերհսկողական աշխատանքներ եւ որեւէ խախտում չի անտեսւում նրանց կողմից«:
Հաղորդագրութեան մէջ նաեւ կը նշուի թէ կառավարութեան որոշումով, շրջանէն հողամասեր կրնան տրամադրուիլ, մինչեւ վաթսուն տարի ժամկէտով, գիւղատնտեսական գործունէութեան համար: Հողամասերը կարելի է վարձակալութեան իրաւունքով տրամադրուիլ մինչեւ տաս տարի ժամկէտով:
Բնութեան պաշտպան խմբակցութիւններու համար կատարուածը համոզիչ չէ: Անոնք կը յայտնեն թէ. »Հետաքրքրական է՝ վարձակալութեան իրաւունքով տրամադրուել արտայայտութեան տակ հասկանում են ծառահատումնե՞ր: Եթէ երկյարկանի շինութիւն են կառուցում, տրամաբանական է, որ դրա կառուցման համար ծառեր են հատուել: Նախարարութիւնը պէտք է այս խնդրով մտահոգուի, փաստով, որ անտառում լիճ կառուցելու համար հիմքեր են գցում: Ցաւօք, նախարարութիւնն այս ամէնի վերաբերեալ լռում է«…աւելցնելով թէ ներկայիս Ծաղկաձորի եւ Երեւանի օրինակը կրնայ կրկնուիլ, այսինքն քանի մը տարի ետք Խոսրովի անտառը կրնայ վերածուիլ »պեթոնեայ« անտառի:
»Հայաստանը չի կարող նման շռայլութիւն թոյլատրել, արգելոցի ինչ որ մի հատուած դարձնել արգելավայր եւ այնտեղ շինարարութիւն սկսել: Չենք կարողանում մեր տարածքները պահպանել: Խոսրովի անտառում կայ բարձր կենսաբազմազանութիւն, այնտեղ կատարուող շինարարութիւնը հսկայական վնաս կը հասցնի բնութեանը: Հայաստանը ստորագրել է միջազգային պարտաւորուածութիւններ, սակայն դրանք պահպանելու փոխարէն անընդհատ ոչնչացնում են«, կը յայտնէ բնութենապաշտ Կարինէ Դանիէլեան:
»Էքոլուր« հիմնարկի պատասխանատու Ինգա Զառաֆեանը, իր կարգին վերջերս յայտնած էր թէ. »Արգելավայրում լայն թափով շինարարութիւն է ընթանում: Կառավարութիւնը համապատասխան որոշում է կայացրել, ու այժմ, ըստ փաստաթղթերի, ամէն ինչ օրինական է: Ակնյայտ է, որ շինարարութիւններ են կառուցում, եւ այնտեղ մարդիկ են այցելելու, իսկ դա իր հետ կը բերի լուրջ խնդիրներ: Եթէ ցանկանում են էքոթուրիզմ զարգացնել, ապա պէտք է հաշուի առնեն մի շարք պայմաններ, մինչդեռ դրանք խախտւում են: Էքոթուրիզմի պայմաններում շրջակայ միջավայրի մաքրութիւնը պէտք է պահպանուի, բան մը նրանք չեն պահպանում: Խոսրովի անտառը մասնատում են: Նախ Ուրցասարի լեռնաշղթան վարձակալութեամբ տրամադրեցին, հիմա ալ Գիլան արգելավայրում են կառուցում«:
Զայրացած, Զառաֆեան կը յայտնէ թէ վերջերս գործաւորներու հետ զրուցած է եւ հարց տուած թէ »Ի՞նչ էք կառուցում«…գործաւորները պատասխանած են. »Դրախտ«:
