0
0
Վերադարձ դէպի արմատնե՞ր…ակու՞նք, թէ ի՞նչ իրավիճակ կը ներկայացնէին 150 տարի առաջ Թուրքիոյ մարդկային իրաւանց պաշտպանութեան կամ “զերօ“ քաղաքականութեան բնագաւառները:
Այսպէս, Նոյեմբեր 17, 2011-ին, իր պատմութեան մէջ, առաջին անգամ ըլլալով, Թուրքիոյ խորհրդարանը նշեց Օսմանցի սուլթանի մը յիշատակը:
Խորհրդարանի նախագահ Ճեմիլ Չիչէքի մէկ հրամանագրով եւ հրահանգով, կազմակերպուեցաւ այս խորհրդաժողովը, որ տեղի ունեցաւ Պոլսոյ Տոլմապահչէ պալատին մէջ: Հրաւէրները ուղղուած էին Թուրքիոյ խորհրդարանի բոլոր անդամներուն:
Այս ծանօթացման խորհրդաժողովի ընթացքին, ներկայացուեցաւ օսմանցի սուլթաններէն` Ապտիւլ Մեժիտ Ա.-ը, որուն մահուան 150-ամեակն էր: Հազիւ 17 գարուններ բոլորած, այս “կրտսեր“ սուլթանը ստանձնած էր իշխանութեան ղեկը: Այս Խորհրդաժողովին առիթով պատրաստուած հրաւէրները կը կրէին օսմանեան զինանշանը, որ իւրայատուկ էր սուլթանական օրերուն եւ դեռ վերջերս կը համարուէին լօզունքներ` Թուրքիոյ աշխարհիկ պետութեան դէմ:
Ահաւասիկ, ցայտուն օրինակ մը Թուրքիոյ քաղաքական կեանքի պարզած իրավիճակէն: Տարակարծութիւն, յարակարծութիւն` “փարատոքս“ մըն է, որ կը ներկայացուի:
Յաւելեալ պարզաբանելու համար կարելի է հաստատել թէ ինչպէ՞ս կարելի եղած է քաղաքացիական բռնատիրութենէն դուրս գալով, հասնիլ արդիականացած ու զարգացած ժողովրդավարութեան երազային դռները…Կամ ալ հակառակը, թէ ինչպէ՞ս կարելի է, այս յառաջացած ժողովրդավարութենէն, մարդկային իրաւանց պաշտպանութեան եւ արտաքին թէ ներքին ճակատներու վրայ “զերօ“ քաղաքականութենէն վերադառնալ դէպի օսմանականութիւն, կարենալով հաստատել կամուրջ մը….յար եւ նման երկցամաքամասային Պոլսոյ կառոյցին, բայց դիտուած, բոլորովին տարբեր ակնոցով:
Առանց նիւթէն շեղելու, նշենք թէ քանի մը շաբաթ առաջ, Հոկտեմբեր 21-ին, Ղազախստանի մէջ հաւաքուած էին թրքալեզու պետութիւններու ղեկավարները` քննարկելու թրքական միասնութեան խնդիրները: Նմանօրինակ հաւաքներ, գիտաժողովներ եւ հանդիսութիւններ հետզհետէ սկսած են կրկնուիլ, յատկապէս աշխարհաքաղաքական քարտէսէն եւ գրականութենէն ներս, Խորհրդային Միութեան չքացումէն ետք եւ տրամաբանականօրէն, զանազան առիթներու ետին թաքնուած այս հաւաքները համաթուրանական շարժումին` “փանթուրքիզմ“ին նուիրուած հանդիպումներ էին, որու կողքին աւելցած է Նոր-Օսմանականութեան ալիքը:
