0
0
Արտաշէս Շահպազեան
Ակնյայտ է, որ որոշ մարդկանց համար այսօր էլ դեռ յստակ չէ, թէ ինչին է նուիրուած 100-ամեակի տօնը, որ համազգային շուքով տօնում ենք այս տարի: Միթէ՞ այդպիսի տպաւորութիւն չի ստացել ցանկացած մարդ ներկայ գտնուելով (եթէ յաջողուել է ներկայ գտնուել) Սարդարապատի տօնակատարութեանը: Ինքս առիթ ունեցայ տանը լինելու եւ հեռուստացոյց միացնելու, երբ հարիւրամեակի համերգին ինչ-որ երիտասարդ փորձում էր անգլերեն երգ երգել եւ հասկանալով, որ այստեղ էլ բան չեմ կորցրել փոխեցի ալիքը:
Ուզում եմ մէկ աւելորդ անգամ եւս արձանագրել, որ այս տարի լրանում է Հայոց պետականութեան վերականգնման 100-ամեակը: Յստակօրէն բանաձեւել է անհրաժեշտ, որ 2018 թուականը յոբելեանն է երկուսուկէս տարի գոյատեւած անկախ պետականութեան հիմնադրման, որի հիմքի վրայ էլ, սկզբում գաղութացուած վիճակի մէջ, ապա կրկին անկախաբար, գոյութիւնն է շարունակում Հայոց Հանրապետութիւնը:
Ի՞նչ կապ ունի երկրորդ աշխարհամարտի կցումը այս իրադարձութիւններին:
Այսօր արդէն բարձրաձայնուող փաստ է, որ առաջին հանրապետութիւնը կործանուեց ռուս-թուրքական գործարքի արդիւնքում: Փաստ է, որ Հայաստանի վրայ նոր թրքական արշաւանքի ծանր օրերին Ռուսաստանը, ի դէմս Պորիս Լեգրանի, երկիրը յանձնելու վերջնագիր ներկայացրեց Հայաստանի կառավարութեանը, իսկ իշխանութեան խաղաղ փոխանցումից յետոյ, երեւի որպէս երախտագիտութեան արտայայտութիւն թուրքերին նուիրեց Հայաստանի Հանրապետութիւնից այդ պահին բռնազաւթուած մօտ 40.000 կիլիոմետր տարածքը: Հիմա հարց. անկախութեան նուաճումը եւ արեւելահայութեանը թրքական ցեղասպանութիւնից փրկելը խորհրդանշող Սարդարապատի յուշահամալիրում 100-ամեակի տարեդարձին ի՞նչ տրամաբանութեամբ է հնչում ռուսական երգն ու պարը:
Ասուածից չի հետեւում, թէ հակառուսական ինչ որ դրսեւորումներ լինէին մեզանում այս օրերին, բայց տեղի ունեցածի տրամաբանութիւնը ո՞րն է, մենք ի՞նչ տօն ենք տօնում:
Չեմ ցանկանում ընկնել նաեւ այլ ծայրայեղութեան մէջ եւ միտումնաւորութիւն տեսնել կատարուածի մէջ, եւ ՛՛ամենեցու՛՛ նկատմամբ սիրոյ զգացումով տոգորուած եզրակացնում եմ, թէ գործ ունենք պարզ անգիտութեան հետ: Ինչպէս, որ անգիտութեան պէտք է վերագրել Հայաստանի պետականութիւնը եւ նրա կերտողներին փնովող եւ կործանողներին գովերգող, ֆիլմերի աւանդոյթի ուժով ցուցադրումը, տարբեր հեռուստաընկերութիւնների կողմից` 100-ամեակի առիթով: Առհասարակ ինչ որ հարցերում անգէտ լինելու համար ոչ ոգու մեղադրել պէտք չէ, ոչ ոք ամենագէտ չէ, բայց ինչո՞ւ պէտք է որեւէ գործ մեզանում անեն նրանք, ովքեր տուեալ գործին հասու չեն: Շրջանառութեան մէջ դրուող գումարնե՞րն են որոշողը, թէ աւելի վեհ պատճառներ կան:
Ազգային ազատագրութեան շրջանի եւ առհասարակ հայրենասիրական բնոյթի մշակութային հսկայ ու հրաշալի ժառանգութիւն ունենք, արուեստագէտ կատարողների տաղանդաւոր սերունդ ունենք, որոնց ներկայութիւնը փափագում են աշխարհի լաւագոյն բեմերը, մենք ինչու ենք անում այն ինչ անում ենք: Այստե՞ղ էլ հարցը հասնում է ձկան գլխին:
Այս տօնական օրերին նման տողէր թերեւս կարելի էր եւ չգրել, բայց եթէ չբարձրաձայնենք վստահաբար երկրորդ հարիւրամեակում էլ չենք ձերբազտուելու սովետական բարքերի ու գաղափարախօսութեան նոստալգիկ մշուշից:
Հայոց պետականութեան հարիւրամեակի տօնակատարութիւնների, գիտաժողովների եւ զանազան այլ միջոցառումների գլխաւոր օգուտը կարծում եմ կը լինի այն, որ մեզանում տեղի ունենա մտքի յեղափոխութիւն: Մենք անցեալին, ներկային, ապագային ու մեր արժէքներին պէտք է սովօրենք նայել մեր ազգային աշտարակից: Օրէօր գլոբալացող աշխարհում, ամէն կողմից փչող գաղափարական, քաղաքական հոսանքներից մեր ազգային ինքնութիւնը կարող է պահպանել միայն ազգային արժեհամակարգը, զրահի վերածուած ազգային տարազը, որ պիտի խտացնի իր մէջ եւ պատմութիւնը եւ անանցելի շահերն ու տեսլականները, եւ դարերով ամբարուած հոգեւոր ու մշակութային ժառանգութիւնը: Դրա համար մենք պէտք է վերադառնանք մեզ` մտածենք, արտայայտուենք, ապրենք հայերեն:
Այս առիթով պէտք է աւելացնել, որ մտքի յեղափոխութիւնը աւարտուած չէ: Թէպէտ տարին նշանաւորւում է այլ կարեւոր իրադարձութիւններով, սրանց զուգահեռ հարիւրամեակի ասելիքն ու շունչը հարկ է, որ հասցուեն մինչեւ տարեվերջ: Պատկերաւոր ասած պէտք է տեղի ունենա իրական ազգային ժառանգութեան փոխանցում նոր սերնդին: Յիշենք, դեռեւս տարեսկզբին ոմանք, գրեթէ լռութեան մէջ, քամահրանքով բարձրաձայնում էին Արամ Մանուկեանի վերաբերեալ իրենց անառողջ դատողութիւնները: Այսօր այլեւս Արամ Մանուկեանը բոլոր հայերինն է եւ աներկբայելի հեղինակութիւն: Գործընթացը պէտք է շարունակուի, իսկ դրա համար, փառք Աստծոյ, այս երկրում քիչ չեն համապատասխան պատրաստութեան տէր մարդիկ: Շօումեններն էլ թող զբաղուեն իրենց շոուներով:
