ԸՆՏՐՈՒԹԻՒՆՆԵՐԷՆ ԵՏՔ

Read Time:2 Minute, 28 Second

Ա.Ա.

Արցախեան երկրորդ պատերազմին պարտութենէն ետք ստեղծուած քաղաքական անելէն Հայաստանը դուրս բերելու նպատակով կազմակերպուած խորհրդարանական արտակարգ ընտրութիւններուն արդիւնքը որքան ալ փորձագէտներուն համար անսպասելի էր, Քաղաքացիական Պայմանագիր կուսակցութեան յաղթանակը եկաւ ամրագրելու հայաստանեան հասարակութեան շարքերուն մէջ ստեղծուած այն տրամաբանութիւնը եւ դիրքորոշումը, որ կը վերաբերի նախկին իշխանութիւններուն վերադարձին կապուած որոշակի մտահոգութիւններու եւ նոյնիսկ անձկութիւններու։ Այս իմաստով նախկին նախագահ Ռոպէրթ Քոչարեան ընդունեց իրողութիւնը եւ համարեց,որ Քաղաքացիական Պայմանագրին ստացած մեծաթիւ քուէները խորքին մէջ ոչ թէ Նիկոլ Փաշինեանի անձին եւ անոր քաղաքական ուղեգիծին նկատմամբ վստահութիւն էր, այլ արդիւնք էր ընտրութիւններուն նախկիններուն մասնակցութեան։Ռուս փորձագէտները առաւել քան յստակ մեկնաբանեցին այս իրողութիւնը։ Հայաստանցի քուէարկողները ընտրութիւն կատարեցին վատին եւ վատագոյնին միջեւ։

Անընդունելի հռետորաբանութիւն՝ ընտրարշաւին ընթացքին

Նախընտրական արշաւին ընթացքին տիրական եղաւ հայհոյախօսութիւնն ու հաշուեյարդարներ կազմակերպելու հռետորաբանութիւն մը, որ առաւել շեշտեց խորհրդարանական արտակարգ ընտրութիւններուն մասնակցող քաղաքական ուժերուն միջեւ հեռաւորութիւնները եւ հակասութիւնները։ Ճիշդ է, որ անիկա բարեբախտաբար ծանրակշիռ բախումներ չպատճառեց, սակայն անհանդուրժողականութեան եւ քինախնդրութեան մթնոլորտի մը արտայայտիչը եղաւ։ Այս իրողութեան մասին առաւելաբար խօսեցան միջազգային դէտերը՝շեշտելով հայհոյախառն եւ ատելութեան հռետորաբանութեան գոյութեան փաստը, որ բաւական խանգարեց քաղաքական տրամաբանութեան վրայ հիմնուած եւ կերտուած բանավէճը։
Քիչ թէ շատ, քաղաքական բոլոր ուժերն ալ, բացառութեամբ քանի մը հատին, ատելութեան եւ քինախնդրութեան հռետորաբանութեան վրայ կառուցեցին իրենց նախընտրական արշաւը։ Տեղ մը մուրճ ճօճելով, ուրիշ տեղ մը մատ թափահարելով, ընտրական հաւաքներու ընթացքին փոխանակ ներկայացնելու ծանր պարտութիւն կրած պետութեան մը կառավարման համակարգային փոփոխութիւններուն ծրագրերը եւ նախագիծերը, քաղաքական ուժերուն մեծ մասը զգուշացումներու եւ սպառնական ոճի հռետորաբանութեամբ ջանաց իր ընտրազանգուածին վրայ ազդել։
Ընտրութիւններուն արդիւնքը ցոյց տուաւ, որ հայաստանեան հասարակութիւնը ականջալուր եղաւ նման հռետորաբանութեան։Օրինակը յստակ է։ Լուսաւոր Հայաստան կուսակցութիւնը, որ իր նախընտրական արշաւին պատգամը ընտրեց համերաշխութիւնը եւ միասնականութիւնը, քուէներուն երկու առ հարիւրն իսկ չստացաւ։ Մարդիկ բնաւ պատրաստ չէին միասնականութեան եւ համերաշխութեան։ Նախկին Ազգային Ժողովին մէջ ընդդիմադիր մեծագոյն ուժը՝ Բարգաւաճ Հայաստան կուսակցութիւնը նոյն ճակատագրին ենթարկուեցաւ, հակառակ անոր որ առաւելաբար դիմեց մեծաթիւ քաղաքացիներու դրամատնային վարկերը չեղեալ համարելու նախընտրական արշաւի թեմային։ Բարգաւաճ Հայաստանի կոչերն ալ անպատասխան մնացին եւ կուսակցութիւնը դուրս մնաց խորհրդարանէն։
Հայաստանեան հասարակութիւնը լարած էր իր ուժերը, որպէսզի նախկինները իշխանութեան չհասնին։ Այդպէս ալ եղաւ։ Նախընտրութիւնը տրուեցաւ Արցախեան պատերազմին պարտուած քաղաքական ուժին, որպէսզի յաջորդ հինգ տարիներուն շարունակէ կառավարել Հայաստանը։ Անշուշտ նման ընտրութիւն ունի նաեւ այլ դրդապատճառներ՝ քաղաքականէն, ապահովականէն, տնտեսականէն, մինչեւ հոգեբանական, մտածելակերպի, կանխատրամադրութիւններու եւ ընկերային հասկացողութիւններու, որոնց ամբողջութիւնը հաշուի առնելով է, որ փորձագէտներ խորհրդարանական արտակարգ ընտրութիւններուն արդիւնքը անսպասելի կը համարեն։
Ընտրութիւններուն նախնական արդիւնքները պիտի հաստատուին։ Ապա Հայաստան պիտի թեւակոխէ բանակցութիւններու, խորհրդակցութիւններու, արդիւնքը վիճարկման պատճառով քաղաքական սուր բանավէճերու եւ հակադրութիւններու անընդունելի հանգրուան մը, որ բնաւ ձեռնտու չէ ազգովին հայրենակերտման գործին լծուելու անյետաձգելի ընտրանքին համար։ Բոլոր կողմերը, բոլոր ուժերը, առաջին հերթին՝ իշխանութեան հասնող քաղաքական ուժն ու Ազգային Ժողով հասած ընդդիմադիրները, կենսական է, որ անդրադառնան այս իրողութեան եւ ատելութեան հռետորաբանութեան ու քաղաքական հաշուեյարդարներու զինադուլ հռչակեն, ոչ թէ պարզապէս ատոր մասին խօսելով, այլ գործով ցոյց տալով,որ կը փափաքին երկիրը մղել դէպի համերաշխութիւն, միասնականութիւն, գործակցութիւն եւ ջանքերու մէկտեղում։ Հակառակ պարագային Հայաստան պիտի շարունակէ պատանդ մնալ անորոշութեան եւ անապահովութեան։ Ոլորապտոյտներ, որոնք քարուքանդ կրնան ընել ամէն ինչ։ Ո՛չ ոք իրաւունք ունի նման բանի։ Ո՛չ ժողովուրդին վստահութեան արժանացած քաղաքական կողմը, ո՛չ խորհրդարան հասած ընդդիմութիւնը, ոչ ալ խորհրդարանէն դուրս մնացած քաղաքական միւս ուժերը։