0
0
ՆԱՐԵԿ ՔՀՆՅ. ԹՐԹՌԵԱՆ
Նիւ Եորք
Մեծ ուրախութեամբ ստացայ Էլի Պէրպէրեանի նոր ձայնասկաւառակը` “Արեան Կանչը“ խորագրով եւ ուզեցի անձնական տպաւորութիւններս արտայայտել այս գրութեամբ: Նախ կ՛ուզեմ յստակացնել թէ ո՛չ երաժիշտ եմ եւ ո՛չ ալ քննադատ, յաւակնոտութիւնն ալ չունիմ ոչ մէկը, կամ միւսը` ըլլալու: Այս յօդուածը պարզապէս փորձ մըն է լոյսի տակ առնելու եւ գնահատելու հայ երաժիշտի մը ազնիւ աշխատանքը:
“Արեան Կանչը“ Էլի Պէրպէրեանի չորրորդ երաժշտական ալպոմն է որ կը յաջորդէ իր “Նրան Երգը“, “Յոյսի Դուռը“ եւ “Վարդեր Ուղարկիր“ ալպոմներուն: Ինչպէս խորագիրը կը յուշէ, “Արեան Կանչը“ ազգային, յեղափոխական երգերու ընտիր հաւաքածոյ մըն է: Ձայնապնակի կողքի գրքոյկին մէջ Էլի Պէրպէրեան կը գրէ.- “Հայկական հայրենասիրական երգերուն մէջ մենք կը գտնենք մեր անցեալի յաղթանակներու, մարտահրաւէրներու ինչպէս նաեւ արիութեան եւ նահատակութեան պատմութիւնները, … պահելով այդ երգերուն հարազատ երաժշտութիւնն ու բառերը մենք կը փորձենք անոնց պատգամը այս ալպոմով հասցնել մեր երիտասարդ եւ երէց սերունդներուն:
Ալպոմին առաջին երկու երգերը` “Հրանդ Տինք“ եւ “Շուշի“ նոր երգեր են: Առաջինը` գրուած Մանուէլ Չարշաֆեանին եւ երկրորդը` Յակոբ Արսլանեանին, իսկ երաժշտութիւնը` Էլի Պէրպէրեանին կողմէ: Պանծացնելով հանդերձ Հրանդ Տինքի յիշատակը, առաջին երգը ընդհանուր գիծերու մէջ կ՛ուրուագծէ ալպոմ-ին երաժշտական ուղղութիւնը.- թենորի ուժական (dynamic) եւ ճկուն ներկայացում եւ մեղեդիներու հարուստ եւ ներդաշնակ մշակում: “Շուշին“ իր երաժշտութեամբ եւ դաշնաւորումով կարելի է նկատել որպէս նոր ժողովրդական երգ մը: Այստեղ կը վերջանան Էլի Պէրպէրեանին նոր երգերը եւ կը սկսի բոլորիս ծանօթ ազգային, յեղափոխական երգերու իր մեկնաբանութիւնը: Սակայն այն որ կը կարծէ թէ այստեղ կը վերջանան անակնկալները չարաչար կը սխալին:
Յեղափոխական այս երգերու շարքին առաջինը` “Բաբգէն Սիւնիի Մահը“ն է, որ եթէ աչքերդ փակ ունկնդրես, երաժշտութեան հարուստ մշակումը եւ Էլիին անվախ ձայնը, քեզի զգացնել կու տան թէ Բաբգէն Սիւնի Պանք Օթօմանը դիմացդ կը գրաւէ եւ դուն ալ իր օգնականներէն մէկն ես: Յաջորդ երգին մէջ – “Զոհուածներին“ կամ “Դաժան կռւում դուք ընկաք“- Էլիին ձայնին մէջ եղող յուզումը այնքա՜ն ազդու է, որ կարելի չէ ունկնդրած ժամանակ խորունկ վիշտով չմտածել մեզի ծանօթ կամ անծանօթ, մեր ազգի սիրոյն զոհուած “Ջահել սիրուն տղաներ“ուն մասին:
Ներհայեցողութեան եւ ցաւի այս մթնոլորտը կը փոխէ յաջորդ երգը` “Գինի Լից“-ը, որուն դաշնաւորումը աւելի հարազատ է Հայաստան պատրաստուած եւ համացանցին վրայ ընդհանրացած տարբերակին: “Պետոյի Յիշատակին“ երգին մէջ գործածուած երաժշտական յատուկ ներգործութիւնները (effects) ինչպէս նաեւ շուիի, քամանչայի եւ թառ-ի գործածութիւնը հմայիչ են: “Գէորգ Չաւուշի Յիշատակին“ երգին կատարողութեան մէջ Էլի կը հետեւի այն ուղղութեան, ուր Չարենցի “Ես իմ անոյշ Հայաստանի“ բանաստեղծութեան վերջին համարը կ՛արտասանուի: Կասկած չկայ թէ 1907-ին, 10 տարեկան Չարենցը իր բանաստեծութիւնը գրած չէր, սակայն վստահաբար Մասիս սարը եւ մեր բոլոր հայկական արժէքները սրբութիւն էին հայրենիքին համար իր կեանքը զոհող Գէորգ Չաւուշին:
Մայր Հայրենիքէն կ՛անցնինք Կիլիկիան հայրենիքը “Ասպետական“ եւ “Ատանայի կոտորածը“ երգերու կատարողութեամբ: Jessica Scarlato-ի soprano-ի ներածականը, “Ատանայի կոտորած“-ին կու տայ requiem-ի տպաւորութիւն: “Մենք անկեղծ զինուոր ենք“ին եւ “Քեռիին երգ“ին միջեւ նաեւ Էլին կ՛երգէ “Օտար, ամայի“ երգը որ նաեւ ծանօթ է “քարաւան“ անունով: Վերջինս մշակուած է զուտ հայկական գործիքներու ստեղծած տխուր եւ խորհրդաւոր ձայնով, իսկ երաժշտական յատուկ ներգործութիւնները (effects) կը փշաքաղեցնեն ունկնդիրը:
Մեր ազգային, յեղափոխական երգերը վերամշակելը չափազանց վտանգաւոր յանձնառութիւն է որովհետեւ անոնք սրբացած են մեր նահատակ հերոսներուն անմահ յիշատակով` մեր ժողովուրդի զաւակներուն շրթներուն վրայ: “Արեան Կանչը“ գնահատանքի արժանի գործ մըն է որովհետեւ Էլի Պէրպէրեանին աշխատակից երաժիշտները վերամշակելով այդ երգերը նոր երանգ մը տուած են անոնց: Փօլ Մալախանեանը որ դաշնաւորած է ալպոմէն հինգ երգեր եւ արտադրողն (producer) է ալպոմին, Տիգրան Շիրինեանը` դաշնաւորած եօթը երգեր եւ Մարքօ (Mr. Tam-Tam) տարած են այնպիսի աշխատանք որ հայկական գործիքները` դհոլ, դուդուկ, զուռնայ, շուի, թառ եւ քամանչա այնքան համերաշխ կը հնչեն արեւմտեան թմբուկներու կշռոյթին (beat), կիթառի անվախ մենակատարումներուն (solo) եւ այլ երաժշտական յատուկ ներգործութիւններուն հետ եւ կը ստեղծեն ձայն մը որ հաճելի է երիտասարդ եւ երէց սերունդներուն:
Ի՞նչ կը վերաբերի Էլի Պէրպէրեանին. Էլին երաժիշտ է: Երաժիշտ է ո՛չ թէ միայն անոր համար, որ առաջին երկու երգերուն երաժշտութիւնը ի՛նք գրած է, կամ չորս տարիներ ուսանելէ ետք Լիբանանի Պետական Երաժշտանոցին մէջ իր երաժշտական ուսումը կատարելագործած է Մագիստրոսի տիտղոսով, Գանատայի McGill համալսարանէն (Master of Music in Performance) եւ կամ անոր համար որ այս ալպոմին մէջ եւ իր բեմային ելոյթներուն ընթացքին իր ձայնը տիրական է, այլ երաժիշտ է մանաւա՛նդ անոր համար, որ գիտէ թէ ի՞նչ կ՛երգէ: Այս Գարնան երբ Նիւ Եորքի Համազգայինը կազմակերպած էր աշուղական համերգ մը, Սայաթ Նովայի ծննդեան 300 ամեակին առթիւ, Էլին դիւթեց ներկաները ո՛չ միայն իր ձայնով, այլ մանաւա՛նդ ունկնդիրներուն ներկայացնելով իւրաքանչիւր երգի պատմութիւնն ու իմաստը:
Էլի Պէրպէրեան նոր աստղ մըն է, որ կը փայլի սփիւռքահայ երաժշտութեան մէջ: Նորանոր յաջողութիւններ կը սպասեն Էլիին, որ ապագային նայելով, կառչած կը մնայ իր արմատներուն: Իրեն համար իր պապենական տունը եղած է իր առաջին դպրոցը, ուր հայրը քաջալերած է իր մէջ երգելու տաղանդը, սորվեցուցած երգերուն եղանակները. մինչ մայրը բացատրած է երգերուն բառերն ու իմաստները: Ահա թէ ինչո՞ւ Էլին “Արեան Կանչը“ կը ձօնէ իր հօր Յակոբի յիշատակին, զայն կը նուիրէ նաեւ իր մօր, եղբօր եւ նշանածին:
Էլի Պէրպէրեանին երազն է տեսնել սփիւռքահայ երաժշտութեան վերելքը եւ այդ երազը իրականացնելու համար “Արեան Կանչը“ այրի կնոջ լումային նման կը զետեղէ մեր մշակոյթի գանձանակին մէջ:
Ձայնդ անսպառ սիրելի Էլի:
