ԵՐԱԺՇ­ՏԱ­ԿԱՆ.- ՀԱՅ ՀՈ­ԳԵ­ՒՈՐ ԵՒ ԺՈ­ՂՈՎՐ­ԴԱ­ԿԱՆ ԵՐԱԺՇ­ՏՈՒ­ԹԵԱՆ ԿԱՊՆ ՈՒ ՅԱ­ՐԱԿ­ՑՈՒ­ԹԻՒՆԸ

0 0
Read Time:4 Minute, 16 Second


 ԱՐ­ՍԷՆ ՍԱՅ­ԵԱՆ

 

Եթէ փոր­ձենք նմա­նու­թիւն գտնել հայ եկե­ղե­ցա­կան ու ժո­ղովր­դա­կան երաժշ­տու­թեան մի­ջեւ, կը տես­նենք որ շարք մը հո­գե­ւոր խմբա­կան եր­գեր, մօ­տիկ են յստակ կշռոյթ ու­նե­ցող ժո­ղովր­դա­կան եր­գե­րուն: Իսկ, ծանր շա­րա­կան­նե­րը` քնա­րա­կան բնոյ­թի մե­ներգ­նե­րուն:

Հայ հո­գե­ւորևեկե­ղե­ցա­կան եւ ժո­ղովր­դա­կան երաժշ­տու­թեան կա­պե­րու հար­ցը, խիստ հե­տաքրք­րած է Կո­մի­տաս վար­դա­պե­տին: Հայ­կա­կան եր­գար­ուեստն ան­գե­րա­զան­ցե­լի կեր­պով ճանչ­ցած Կո­մի­տաս` պատ­մաևտե­սա­կան խոր ու­սում­նա­սի­րու­թիւն­ներ կա­տա­րե­լով, մեր­ժեց հայ եկե­ղե­ցա­կան երաժշ­տու­թեան` օտար ծագ­ման տա­րած­ուած տե­սա­կէ­տը:

Հաս­տա­տե­լով ժո­ղովր­դա­կան եւ եկե­ղե­ցա­կան երաժշ­տու­թեան մի­ջեւ գո­յու­թիւն ու­նե­ցող կա­պը, Կո­մի­տաս վար­դա­պետն այդ երե­ւոյ­թը կը նմանց­նէ քրոջ եւ եղ­բօր յա­րա­բե­րու­թեան: Ինչ­պէս յայտ­նի է, ան փոր­ձած է մե­զի հա­սած եկե­ղե­ցա­կան եր­գե­րու օգ­նու­թեամբ, վե­րա­կանգ­նել շարք մը հնա­գոյն ժո­ղովր­դա­կան եր­գեր:

Այս­պի­սի զու­գա­հեռ­ներ կը բա­ցատ­րեն, թէ ժո­ղովր­դա­կա­նին աւե­լի մօ­տիկ են այն շա­րա­կան­նե­րը, որոնք մե­զի հա­սած են ժո­ղո­վուր­դի կա­տա­րու­մով: Այդ շա­րա­կան­նե­րուն մէջ պահ­պան­ուած են ժո­ղովր­դա­կան մե­ղե­դի­նե­րու ոչ միայն ձայ­նա­շա­րը, այ­լեւ կշռոյթն ու կա­ռուց­ուած­քը:

Ինչ­պէս օրի­նակ, Մա­կար Եկ­մալ­եա­նի պա­տա­րա­գի եր­գե­ցո­ղու­թե­նէն Քրիս­տոս ի մէջ մեր յայտ­նե­ցաւ խմբեր­գը, որ կը յի­շեց­նէ ` կշռու­թա­յին յատ­կա­նիշ­ներ առա­ջաց­նե­լով ժո­ղովր­դա­կան քայ­լերգ­նե­րը:

Ար­դա­րեւ, վաղ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նի հայ հո­գե­ւոր կամ եկե­ղե­ցա­կան երաժշ­տու­թիւնն իր ակունք­նե­րով կապ­ուած է ժո­ղովր­դա­կան երաժշ­տու­թեան հետ:

Այդ պատ­ճա­ռով, պահ­պա­նա­ծէ ջեր­մու­թեան որոշ տար­րեր, երե­ւոյթ մը, որ պէտք է հա­մա­րել ոչ թէ այլ ժո­ղո­վուրդ­նե­րէն առն­ուած, այլ բուն ազ­գա­յին երե­ւոյթ:

Նկա­տի ու­նե­նա­լով ժո­ղովր­դա­կան երաժշ­տու­թեան ձայ­նա­յին յատ­կա­նիշ­նե­րու անդ­րա­դար­ձը` եկե­ղե­ցա­կան երաժշ­տու­թեան վրայ, կա­րե­լի է հեշ­տօ­րէն հաս­տա­տել, թէ ժա­մա­նա­կին ինչ տե­սա­կի ժո­ղովր­դա­կան եր­գեր գո­յու­թիւն ու­նե­ցած են: Ինչ­պէս, կա­լի եւ սայ­լի ասերգ­նե­րը, սի­րա­յին բնոյ­թի հով­ուա­կան եղա­նակ­նե­րը, բուն քնա­րա­կան եր­գե­րը, որոնք կ՛ար­տա­յայ­տեն մարդ­կա­յին զա­նա­զան ապ­րում­ներ, եր­բեմն ու­րախ, պայ­ծառ կամ տխուր եւ վեր­ջա­պէս հե­րո­սա­կան եր­գե­րը:

Մե­զի հա­սած ստեղ­ծա­գոր­ծու­թիւն­նե­րէն, օրի­նակ, վշտի զգա­ցու­մով լե­ցուն Չի­նար ես կե­ռա­նալ մի եր­գը, որուն ձայ­նա­շա­րա­յին սկզբուն­քը գոր­ծած­ուած է եկե­ղե­ցա­կան երաժշ­տու­թեան մէջ, մարմ­նա­ւո­րե­լով երի­տա­սարդ աղջ­կայ թա­քուն ապ­րում­ները: Կա­ռուց­ուած­քի տե­սա­կէ­տէն` երգն առանձ­նա­պէս զար­գա­ցած չէ, ձե­ւով մեղմ, ըն­դա­մէ­նը չորս հնչիւն: Սա­կայն, յատ­կան­շա­կանն այս­տեղ` անոր բո­վան­դա­կու­թիւնն է:

Այ­դու­հան­դերձ, քնա­րա­կան ստեղ­ծա­գոր­ծու­թիւն­նե­րուն մէջ, միայն վշտի երանգ ու­նե­ցող եր­գե­րու չէ որ կը հան­դի­պինք, այլ կան նա­եւ ու­րախ եր­գեր: Օրի­նակ` Հո­պի­նա եր­գը, որ կա­ռուց­ուած­քով շատ պարզ է եւ կ՛ըն­թա­նայ աւե­լի սրտբաց ու պա­րա­յին կշռոյ­թով:

Ստեղծ­ուած ոչ բո­լոր եր­գերն են որ բա­ւա­կա­նա­չափ ար­ժէ­քա­ւոր ըլ­լա­լով, ժո­ղո­վուր­դի մօտ ար­ձա­գանգ կը գտնեն եւ կը մնան անոր յի­շո­ղու­թեան մէջ: Եր­գե­րու մէկ մասն ան­հետ կը կոր­չի, ան­բա­ւա­րար բո­վան­դա­կու­թեան կամ ձե­ւի ան­կա­տա­րու­թեան պատ­ճա­ռով: Միւս մա­սը որ ժո­ղո­վուր­դը կ՛ըն­կա­լէ, չի մոռց­ուիր, կը շա­րու­նա­կէ ապ­րիլ, դառ­նա­լով ժո­ղովր­դա­կան սե­փա­կա­նու­թիւն:

Happy
Happy
0 %
Sad
Sad
0 %
Excited
Excited
0 %
Sleepy
Sleepy
100 %
Angry
Angry
0 %
Surprise
Surprise
0 %

Average Rating

5 Star
0%
4 Star
0%
3 Star
0%
2 Star
0%
1 Star
0%

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Social profiles