0
0
Ա.Ա.
Նախկին Խորհրդային Միութեան վերջին ղեկավար Միխայիլ Կորպաչով, որ քանի մը առիթներով հրապարակաւ անդրադարձած է Լեռնային Ղարաբաղի տագնապին պատճառներուն եւ էութեան, դարձեալ յայտնեց տեսակէտներ, որոնք ամբողջութեամբ կը հակասեն տասնմէկ տարի առաջ կատարած վերլուծումներուն եւ յայտարարութիւններուն։ Կորպաչով, որ ռուսերուն ջախջախիչ մեծամասնութեան համար նախկին Խորհրդային Միութիւնը տապալած դաւաճանն է, իր հակասական յայտարարութիւններով եւ տեսակէտներով անգամ մը եւս անորոշութիւն ստեղծեց Արցախի տագնապին լուծման եւ վերջնական կարգավիճակին շուրջ։
Նախկին Խորհրդային Միութեան վերջին ղեկավարը, որ Կլասնոսթի եւ Փերեսթրոյքայի հեղինակն է, Արցախեան առաջին պատերազմին առաջին շրջանին որդեգրած քաղաքականութեամբ նպաստեց արցախահայութեան ամբողջական եւ արդար իրաւունքներուն ոտնակոխման եւ պատերազմին ամէնէն ծանր շրջանին չյաջողեցաւ հաստատ եւ վճռական դերակատարութեամբ մը ապահովել արցախի բնիկ ժողովուրդին ինքնորոշման իրաւունքը, ինչ որ աղէտներու առաջնորդեց ամբողջ Հարաւային Կովկասը։
Աւելի քան տասը տարի առաջ Միխայիլ Կորպաչով հարցազրոյցի մը ընթացքին հանգամանօրէն խօսած էր Լեռնային Ղարաբաղի տագնապին մասին՝ ցաւ յայտնելով,որ խորհրդային ղեկավարութիւնը չճանչցաւ ղարաբաղցիներուն ինքնորոշման իրաւունքը եւ տագնապը վերածուեցաւ ամբողջական պատերազմի մը։Այս յայտարարութիւնը օրին բաւական աղմուկ բարձրացուց Պաքուի քաղաքական շրջանակներուն մէջ եւ տարաբնոյթ մեկնաբանութիւններու դուռ բացաւ։
Քանի մը օր առաջ Կորպաչով դարձեալ անդրադարձաւ Արցախեան տագնապին արմատներուն, դրդապատճառներուն, լուծման ընտրանքներուն եւ իրողական վիճակին, երբ «Ռուսիա համաշխարհային քաղաքականութեան մէջ» ամսագրին մէջ ստորագրած ծաւալուն յօդուածին մէջ լուսարձակի տակ առաւ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտութիւնը։ Այս անգամ Կորպաչովի տեսակէտները հիմնովին կը հակասէին նախկին գաղափարներուն։
«Ղարաբաղեան տագնապին արմատները հին են։ Տագնապը այդ ժամանակ ալ լուծում չունէր եւ հիմա ալ չունի։ Թէեւ զիս կը փորձէին համոզել, որ խնդրը կարելի է կարգաւորել սահմաններու վերաձեւմամբ։ Ես սակայն կը խորհէի, որ Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակին շուրջ համաձայնութեան մը հասնելու պարտականութիւնը հայերուն եւ ատրպէյճանցիներուն գործն է, իսկ Խորհրդային Միութեան կեդրոնին դերը պիտի ըլլար օգնել անոնց, որպէսզի յաջողին կարգավիճակի խնդիրը լուծել, մասնաւորաբար տնտեսական հարցերուն լուծումներու առաջարկներով եւ գործնական ծրագրերով։ Վստահ եմ, որ ասիկա ճիշդ եւ ամէնէն նպատակայարմար ուղին էր՝ Լեռնային Ղարաբաղի տագնապին լուծման համար», կը գրէր ան։
Տասը տարի առաջ սակայն Կորպաչով հիմնովին այլ տեսակէտ յայտնած էր։ «Կ՛ափսոսամ,որ Խորհրդային կայսրութեան վերջին տարիներուն, երբ ես էի ղեկավարը եւ սկսած էր ղարաբաղեան շարժումը, Խորհրդային ղեկավարութիւնը չճանչցաւ ղարաբաղցիներուն իրաւունքը եւ կարգավիճակ չշնորհեց Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզին», ըսած էր ան, երբ իրեն հարց տրուած էր Ղարաբաղեան տագնապին արմատներուն եւ լուծման ընտրանքներուն մասին հարցում մը։
Ըստ Կորպաչովի, պէտք էր աջակցիլ Լեռնային Ղարաբաղի թէ քաղաքականապէս եւ թէ տնտեսապէս։ Նաեւ ապահովել հանգիստ կապ մը Երեւանի հետ։ Ան նոյնիսկ առաջարկած է Լեռնային Ղարաբաղի տալ հանրապետութեան կարգավիճակ։ Ատրպէյճանի այդ օրերու ղեկավար Վեզիրով ուզած է համաձայն գտնուիլ այս ընտրանքին, սակայն աւելի ուշ դէպքերուն եւ իրադրութիւններուն զարգացումները նման բան չեն արտօնած։
Սակայն այս բոլորին մէջ ամէնէն յատկանշականը Կորպաչովի եզրակացութիւնն էր, որ ներկայիս հիմնովին փոխուած է։ «Ութսունական թուականներուն թերեւս կարելի էր լուծել Լեռնային Ղարաբաղի տագնապը։ Իսկ այսօր հնարաւոր չէ պատկերացնել, որ Լեռնային Ղարաբաղ դարձեալ Ատրպէյճանի կազմին մէջ կը մտնէ», շեշտած էր ան։
Արցախեան երկրորդ պատերազմէն ետք եւ շատ հաւանաբար ալ նոր գոյավիճակը նկատի ունենալով՝ Կորպաչով ալ չի խօսիր Լեռնային Ղարաբաղի արդար կարգավիճակ մը շնորհելու նախկին ծրագրին մասին եւ ընդհանուր վերլուծումներու մէջ մխրճուելով՝ կը շեշտէ, որ Արցախեան տագնապը ոչ անցեալին, ոչ ալ ներկայիս լուծում ունի։ Իսկ անլոյծ տագնապներու լուծման միակ ուղին պատերազմն է։Արցախեան երկրորդ պատերազմէն ետք այս իրողութեան հետ հաշուի պէտք է նստի հայ քաղաքական միտքն ու ղեկավարութիւնը։
