0
0
Գրախօսեց` ԶԱՒԷՆ ԽԱՆՃԵԱՆ
Ժամանակակից Հայ Աւետարանական եկեղեցւոյ ծառայողներու փաղանգին մէջ ստուար է թիւը այն հոգեւոր գործիչներուն, որոնք իրենց հովուական ասպարէզի կողքին, մշակած ըլլան գիր ու գրականութիւն, եւ սպիտակ թուղթին յանձնած ըլլան միտք եւ կարծիք, բան ու բանիւ, գիր եւ դպրութիւն, յուշ եւ պատմութիւն:
Հիւսիսային Ամերիկայի տարածաշրջանին մէջ այդ փաղանգի ռահվիրան կը հանդիսանայ Վեր. դոկտ. Վահան Թութիկեանը, որ վերջերս լոյս ընծայեց իր 36-րդ հատորը, անգլերէն լեզուով, խորագրուած “My Life Journey“ – “Կեանքիս Ճանապարհը“:
Թիւերու խաղ չէ այս անշուշտ: 36 հատորներու հեղինակ մը կենդանի վկան է Յակոբ Առաքեալի հաւատքը ողջ պահող գործո՛ղ ծառային: Արդարեւ` քարոզիչ, դասախօս, պատմագէտ, հովիւ, աստուածաբան եւ հրապարակախօս Վերապատուելիին, բազմաբեղուն աշխատանքի եւ առատ արգասիքի հունձքի վերջին օղակն է իր գիտակից կեանքի օղակներու շարանին պատմութիւնը հիւսող եւ աշխատանքի հոլովոյթը ներկայացնող, պատկերալից եւ արդիւնաբեր կեանքի մը խօսուն վկան հանդիսացող այս վերջին հատորը:
Գեղատիպ հատորի մը 400 էջերու մէջ խտացած կեանքի պատմութեան բացատրականը տալով, Վեր. Թութիկեան կ՛ըսէ իր ներածականին մէջ. “Սոյն հատորը, կեանքի պատմական մը ըլլալու կողքին, արձանագրութիւնն է իմ հովուական, կրթական, եւ հանրային ծառայութեան անցնող 55 տարիներու ընթացքին“ եւ կը շարունակէ, “Այս հատորով ջանացած եմ ժամանակագրական կարգով նկարագրել իմ անհատական եւ հանրային կեանքի, ինչպէս նաեւ գաղութային եւ մասնագիտական կեանքի զանազան երեսները, որպէս հովիւ, կրթական գործիչ, գրող, վարիչ–ղեկավար եւ համայնքային առաջնորդ“:
Արդարեւ, Դամասկոս, Սուրիայէն սկսած ծառայութեան դաշտէն մինչեւ Գահիրէ եւ Աղեքսանդրիա, Եգիպտոս ապա Պոսթըն եւ Տիթրոյթ, Միացեալ Նահանգներ երկարած ամբողջ ճանապարհին, Վերապատուելին մեղուաջան աշխատանքով նուիրուած է իր հօտին, համայնքին եւ ժողովուրդի ծառայութեան եւ առաջնորդութեան, հաւատարիմ մնալով Աստուծոյ ծառայութեան դաշտին մէջ գործելու իր ուխտին եւ կոչումին:
Գերազանցօրէն հեզասահ ընթերցումի սահմանուած այս հատորը բաղկացած է 13 գլուխներէ որոնցմէ իւրաքանչիւրը ինքնին բաժնուած է ենթախորագրուած եւ թուագրուած մասնաբաժիններու, դիւրացնելով եւ հաճոյացնելով ժամանակագրական շարքով նկարագրուած Վերապատուելիին կեանքի ճանապարհը:
Վերապատուելի Թութիկեանի “Կեանքիս Ճանապարհը“ գործ սկիզբ կ՛առնէ դրախտային Քեսապի զուտ Հայ Աւետարանական համայնքի զաւակներով բնակուած Էքիզօլուք գիւղէն, ուր խարիսխ նետած են Թութիկեան գերդաստանի արմատները:
Գրքի առաջին չորս գլուխները պատմականն են Վերապատուելիին ընտանեկան ծառի ծանօթ արմատներուն, հոգեւոր դաստիարակութեան ակունքներուն, ծնողական կանուխ ազդեցութեան եւ նախնական ուսման շուրջ հիւսուած պատմութեան:
Վերապատուելին, իր ծնողքի բարի օրինակին ազդեցութեան տակ, ըլլալով մոլի ընթերցող մը, հաճոյքով եւ ինքնագոհ հպարտութեամբ մը կը պատմէ իր մանկութեան առաջին յաջող առեւտուրին մասին երբ շրջուն գրավաճառի մը հետ, եօթ տարեկան հասակին, Նոր Կտակարան մը փոխանակէ, Թութիկեաններու հաւնոցէն դուրս ելած եօթը թարմ հաւկիթներով: Առեւտրական յաջող ներդրում մը արդարեւ, զոր պատուելին` իր կեանքի ճանապարհին վրայ երկարած, հոգեկան բազմապատկուած շահի աղբիւր մը կը սեպէ:
“Կենաքիս Ճանապարհը“ գործի հինգէն եօթերորդ գլուխները, պատանի Թութիկեանը կ՛առաջնորդէն գիւղէն դուրս, սուզուելու քաղաքային աւազանին մէջ ուր ան յաջորդաբար կ՛ամբողջացնէ միջնակարգի եւ երկրորդականի ուսումը Էշրէֆիէի Հայ Աւետարանական բարձրագոյն վարժարանին մէջ, Պէյրութ, ապա մէկ տարի -Freshman-Հալէպ Գոլէճ, եւ կրկին Պէյրութ, ուր զուգահեռ ուղիով 1959ին, բարձրագոյն յիշատակութեամբ եւ արդէն որպէս հասուն եւ գիտակից երիտասարդ, կ՛աւարտէ Ամերիկեան համալսարանի Պսակաւոր Արուեստի եւ Մերձ. Արեւելքի Աստուածաբանական Ճեմարանի զոյգ դասընթացքները, ստանալով համապատասխան վկայականներ:
1952-ին, նախախնամութեան կարգադրութեամբ Հալէպէն Նազարեան ընտանիքը իրենց ամառուայ արձակուրդին համար երկու սենեակներ կը վարձեն Թութիկեաններու Էքիզօլուքի տունէն: Այդ շրջանին սկսած ծանօթութիւնը Նազարեաններու դստեր` Ջանիցական Ժուլիէթին հետ, զարգանալով Վահանի Հալէպ Գոլէճ ուսանած տարուան ընթացքին եւ խարսխուելով փոխադարձ սիրոյ վրայ, 1959-ին կ՛առաջնորդէն ամոլը սուրբ պսակի խորհուրդին, որոնք իրենց խօստումները կը փոխանակեն այն վայրին մէջ ու հանդիպած էին առաջին անգամ` Էքիզօլուքի Հայ Աւետարանական եկեղեցւոյ մէջ: Երջանիկ ամոլը կը բախտաւորուի երեք աղջիկ զաւակներով: Նախախնամութեան կամքը սակայն 1985ին, Մ.Ն.ու մէջ անողոք հիւանդութեան մը որպէս արդիւնք կը հնձէ Ժուլիէթը, Աստուծոյ մխիթարութեան յանձնելով Վերապատուելին եւ իր դուստրերը:
Վեր. Թութիկեանի “Կեանքի Ճանապարհը“ գործի 9էն 12րդ գլուխները կը նկարագրեն երիտասարդ շրջանաւարտ հովիւին ծառայութիւնները չորս գլխաւոր հօտերէ ներս, երկուքը` Միջին Արեւելքի եւ երկուքը` Միացեալ Նահանգներու մէջ: Թութիկեանի ծառայութեան առաջին դաշտը կը պատահի ըլլալ սուրիական մայրաքաղաք` Դամասկոսի Հայ Աւետարանական եկեղեցւոյ բեմը եւ անոր հովանիին տակ գտնուող Հայ Աւետարանական ամէնօրեայ վարժարանի տնօրինութիւնը:
Առ այդ, զինուած վարչական եւ հովուական միամեայ փորձառութեամբ, պետական մարմիններու եւ քոյր յարանուանութիւններու հետ վարչական առաջին շփումներով, Թութիկեան պատրաստ կ՛ըլլայ ընդունելու հրաւէրը այդ օրերու Արաբական Միացեալ Հանրապետութեան հարաւային մայրաքաղաք` Գահիրէի Հայ Աւետարանական եկեղեցիէն:
Գահիրէն ամէն մարզէ ներս մագլցումի նոր եղանակ մը կը հանդիսանայ: Հոս` քաղաքը, գաղութը, համայնքը եւ եկեղեցին արդէն տարբեր ծաւալ մը ունին որոնք բնականաբար աւելի մեծ պատասխանատուութիւններ կը թելադրեն: Աւելի հին, փորձառու, խարսխուած, հարուստ մշակոյթի տէր եւ ներդաշնակ աշխատանքի աւելի վարժ եգիպտական այս գաղութին մէջ աւետարանական համայնքի նոր ներկայացուցիչէն կ՛ակնկալուի եւ կ՛ստացուի համայնքի ղեկավարի դեր մը զոր Թութիկեան անվերապահօրէն եւ փայլուն կատարողութեամբ կ՛իրագործէ` կրօնական, մշակութային, գրական եւ ազգային ծաւալած բոլոր մարզերուն մէջ: Գահիրէն արդէն աշխարհայնացումի դուռն է: Հոս է որ Թութիկեան կը ծանօթանայ, կը մտերմանայ, կը հանիդիպի, կը գորածակցի եւ կ՛աշխատակցի այդ օրերու հայ աշխարհի թատերաբեմի վրայ ղեկավարութեան մականը բռնած մեծերուն:
Օգոստոս 1965-ին,Վեր. Թութիկեանի կեանքի ճանապարհի վրայ նոր էջ մը կը բացուի երբ Գոլոմպոսի աշխարհը իր դռները բանալով կ՛ընդունի Թութիկեանները որպէս օրինաւոր գաղթականներ Միացեալ Նահանգներու մէջ: Հովուական ծառայութեան զուգահեռ, Թութիկեանի ուսման տենչը կը մղեն զինք մասնագիտանալով աւարտելու բարձրագոյն ուսման ճանապարհը եւ յաջորդաբար ստանալու Աստուածաբանութեան Մագիստրոսի երկու տիտղոս եւ Doctor of Ministry տիտղոսը, ուսանելով Մեծն Պոսթընի համբաւաւոր համալսարաններուն մէջ:
Թութիկեանի գերբնական աշխատանքի գաղտնիքը կը կայանայ իր քունի կարգապահութեան մէջ: Արդարեւ ան վարժութիւն ըրած է գոհանալ 4 ժամուայ քունով եւ յետմիջօրէին մրափով մը, տրամադրելով օրուայ մնացեալ ժամերը արթուն աշխատանքի:
Եւ թափ կ՛առնէ Վերապատուելիին աշխատանքի ծաւալն ու որակը: Ան իր ծառայած երկու եկեղեցիներուն մէջ առանցքն է անդուլ աշխատանքի` ծաւալելով հօտը, ստեղծելով ծառայութեան նոր յանձնախումբեր, եկեղեցական նոր խմբակներ, հիմնելով հիմնադրամներ, կազմակերպելով դրամահաւաքներ, ծրագրելով շինարարական կարծիքներ, ներգրաւելով նոր անդամներ, մասնակցելով միջ-յարանուանական աշխոյժ խմբակներու, գաղութային երկլեզու դասախօսութիւններով, հայերէն լեզուի դասընթացքներով, մշակութային ձեռնարկներով, երիտասարդական կարիքներու հետապնդումով, անոնց դժուարութիւններու հոգացումով եւ տակաւին բազմաթիւ էջերու վրայ մանրամասնուած ծրագիրներով եւ գործունէութեամբ: Եւ այս բոլորը առանց որեւէ ազգային տեղատուութեան` հեռու հալող կաթսային վտանգէն: Մայրենի լեզուն տան խօսակցական լեզուն է իսկ Ա.Մ.Ն.-ի նոր քաղաքացի Վահան Թութիկեանը քաղաքավարօրէն կը մերժէ իր եւ իր դստեր Անահիտի անունը փոխելու ամէն կոչ:
Թութիկեանի Ամերիկեան ցամաքամասի գործունէութիւնները չեն ամփոփուիր Պոսթընի Հայ Աւետ. Նահատակաց եկեղեցւոյ տասը տարուայ եւ Տիթրոյթի Հայ Աւետ. եկեղեցւոյ երեսուն տարիներու ծառայութեան մէջ: Առաջին օրէն իսկ ան յարանուանական թէ գաղութային բեմին վրայ է Հիւսիսային Ամերիկայի տարածքով աշխուժօրէն պատասախանատուութիւն վերցնող եւ պաշտօններ ուսաբարձողն է` թէ Հիւսիսային Ամերիկայի Հայ Աւետ. եկեղեցիներու միութեան եւ թէ Ամերիկայի Հայ Աւետարանչական Ընկերակցութեան մէջ:
Ան անդամ է Մայր Եկեղեցւոյ հետ մերձեցման յատուկ յանձնախումբին, մասնակից Միութեան մէկ միլիոն տոլարի հանգանակութեան արշաւին, Միութեան, Աւետարանչականի եւ Հայկազեան Համալսարանի ամեակներու հանդիսութիւններուն եւ ոգեկոչումներուն, Միութեան եւ Աւետարանչականի ազգային անշեղ ուղղութեան պահակը, Միութեան եկեղեցիներու հայ Աւետարանական անունը կրելու ջատագովը, յետանկախ Հայաստանի մէջ աւետարանական համայնքի աշխոյժ ներկայութեան քաջալերը, համազգային բեմերու վրայ աւետարանական համայնքը ներկայացնող փայլուն դէմքը եւ տակաւին 13րդ գլխու բազմաթիւ էջերուն վրայ փռուած` սիրուած եւ փնտռուած համայնքային ղեկավարը:
Թութիկեանի տեսլականին արգասիքն է Տիթրոյթի Հայ Աւետ. եկեղեցւոյ ծոցին մէջ հիմնուած Հայ մշակութային ժառանգութեան տրամադրուած Հիմնադրամը որ հայ մշակոյթի հետ առընչուած զանազան ծրագիրներու կողքին կը դառնայ հրատարակիչը Թութիկեան հեղինակին բազմաթիւ հրատարակութիւններուն:
1978ին ստեղծուած Հայ Աւետարանական Համաշխարհային Խորհուրդի ծնունդէն իվեր, Վեր. Թութիկեան նախ որպէս Խորհուրդի նախագահ եւ ապա որպէս անոր գործադիր տնօրէն, եռանդով կը շարունակէ իր ծառայութիւնը` Աստուծոյ, համայնքին եւ հայ ժողովուրդին, այս պարագային, ըլլալով մտայղացող, ծրագրող, համադրող, ներդաշնակող եւ գործադրող համակարգիչը, Խորհուրդի աշխատանքներու հոլովոյթին:
Վերապատուելին, 1991ին բախտաւորութիւնը ունենալով վերամուսնանալու ներքին եւ արտաքին գեղեցկութեան տէր, շնորհալի, քաղցր, խոհուն, հոգածու եւ կայտառ, կեանքի նոր ընկերոջ մը հետ` յանձին Ռոզէթ Բամբակեանի, երէկ եւ այսօր կը վայելէ անոր ամբողջական նեցուկը, գործակցութիւնը եւ ընկերակցութիւնը իր ամբողջ աշխատանքներուն մէջ:
“My Life Journey“ – “Կեանքիս Ճանապարհը“, 2014, 394 էջ, լաթակազմ, գունաւոր շապիկ, հրատարակութիւն Armenian Heritage Committee, 3922 Yorba Linda Blvd. Royal Oak, MI 48073-6455, ձօնուած հեղինակի ծնողներուն` Յակոբ Ա. եւ Գեղանոյշ Թութիկեաններու, հաճոյքով եւ հպարտութեամբ ընթեռնելի, ծափահարելի եւ օրինակելի բայց տակաւին չաւարտած կեանքի մը պատմութիւնն է: Յանձնարարելի է բոլորին:
Վարձքդ կատար պատուելի, գրիչդ անսպառ եւ անդուլ աշխատանքիդ` երկա՜ր եւ բարի՜ ճանապարհ:
