0
0
Ստորեւ, լոյս կ՛ընծայենք հարցազրոյց մը կատարուած Ստեփանակերտի «Ապառաժ»ին կողմէ, Հայ Դատի Կեդրոնական Խորհուրդի նախագահ Յակոբ Տէր Խաչատուրեանի հետ, որ Հայ Դատի յանձնախումբերու եւ գրասենեակներու խորհրդաժողովին մասնակցելու նպատակով՝ Արցախ ժամանած էր: Զրուցավարն է Լուսինէ Թեւոսեանը:
Հ.- Այս տարի, Ցեղասպանութեան 101-ամեակի շեմին ականատես եղանք նոր վայրագութեան` Ատրպէյճանի կողմից սանձազերծուած պատերազմի, որը, եթէ հայ զինուորի կողմից չկասեցուէր, կը յանգէր նոր ցեղասպանութեան: Ի՞նչ աշխատանքներ է տանում այսօր Հայ Դատի Կեդրոնական խորհուրդը Ատրպէյճանի նախայարձակ կեցուածքն աշխարհին ըստ արժանւոյն ներկայացնելու եւ դատապարտելու ուղղութեամբ:
Պ.- Ատրպէյճանի կողմից սանձազերծուած ապրիլեան պատերազմն ու վայրագութիւններն անպատիժ մնացած ցեղասպանութեան շարունակութիւնն են, եւ այս հարցն այն կարեւորագոյն հարցերից մէկն է, որն այս օրերին քննարկւում է Հայ Դատի յանձնախմբերի եւ գրասենեակների խորհրդաժողովում: Այս ուղղութեամբ, բնական է, որ մենք ազգովի վճռական ենք, որպէսզի որպէս ցեղասպանութիւն ապրած ժողովուրդ` ոչ մի դէպքում կրկին ցեղասպանութիւն տեսնելու հարկադրանքի առջեւ չկանգնենք: Մենք չենք կարող թոյլ տալ, որ Ատրպէյճանն իր յարձակողական քաղաքականութեամբ ճամբայ հարթի դէպի նոր ցեղասպանութիւն` Արցախը մէկընդմիշտ բաժանելով հայութիւնից:
Պատերազմը ստեղծեց նոր կացութիւն: Մենք ունէինք արդէն ծրագրուած ռազմավարութիւն` բացայայտելու Ատրպէյճանի յարձակողապաշտ քաղաքականութիւնը եւ Արցախի հանդէպ ունեցած ախորժակները:
Ապրիլեան պատերազմից յետոյ մեր աշխատանքներին գումարուել է եւս մէկ խնդիր` պատերազմական ոճիրի հանգամանքը` Ատրպէյճանի կողմից սանձազերծուած գործողութիւնները խաղաղ եւ անպաշտպան բնակչութեան նկատմամբ: Դա միջազգայնօրէն դատապարտելի հարց է, որի ուղղութեամբ Հայ Դատի գրասենեակներն այսօր աշխատանքներ են տանում:
Հայ Դատի գրասենեակներն աշխատանքներն իրականացնում են երեք ուղղութիւններով: Առաջինը` հակահայկական քարոզչութեան դէմ պայքարն է, երկրորդը` պատերազմական ոճիրների հարցն է, իսկ երրորդը` Ատրպէյճանի վարքագծի միջազգային դատապարտումը: Պէտք է հասնենք նրան, որ միջազգային հանրութեան համար Արցախն Ատրպէյճանի մաս կազմելու հարցը բացառուի:
Հ.- Արցախի միջազգային ճանաչումն այլեւս պարտադիր է, ու գլխաւորապէս Հայ դատի ջանքերով այդ գործընթացն արդէն իսկ սկսուած է: Ի՞նչ աշխատանքներ են այսօր տարւում:
Պ.- Հայ Դատի գրասենեակները վերջին երկու տարիների ընթացքում բաւականին յաջողութիւններ են ունեցել Արցախն աշխարհին ներկայացնելու, Արցախի անկախութեան, ժողովրդի ինքնորոշման իրաւունքի ճանաչման ուղղութիւններով: Աւստրալիայի ամենամեծ նահանգում, ինչպէս նաեւ Ամերիկայի Միացեալ Նահանգների նահանգներում տեղի ունեցած բանաձեւերի արշաւը յաջողութիւններ գրանցեց: Պէտք է ընդունել, որ խնդիրը դեռ դաշնակցային մակարդակի չի հասել, բայց պէտք է բարձրացնել այն, որպէսզի դառնայ իսկապէս օտար պետութիւնների քաղաքականութեան մաս:
Այդ ասպարէզում, սակայն, կան զգալի խոչընդոտներ, եւ այդ խոչընդոտները բխում են մեծ շահերից: Այդ խոչընդոտները կան նոյնիսկ բարեկամ երկրների պարագայում:
Նրանց մտահոգում է այն, որ Արցախի ճանաչումը ներքին բաժանումների պատճառ է դառնալու, նոյնիսկ Քանատայի ու Իրանի պէս երկրների պարագայում բացայայտ այդ մասին խօսելը ներքին ազդակի կարող է վերածուել նրանց համար: Այդ ուղղութեամբ ընդհանուր զգուշաւորութիւնը նկատելի է:
Հ.- Այս օրերին քննարկւում է նաեւ Հայաստանի Հանրապետութեան կողմից Արցախի անկախութեան ճանաչման հաւանականութիւնը: Ի՞նչ էք կարծում, որքանո՞վ է դա իրատեսական, եւ նախագծի ընդունման դէպքում ի՞նչ արդիւնքի կը հասնենք արցախեան պահանջատիրութեան հարցում:
Պ.- Հ. Յ. Դաշնակցութեան համար, բնականաբար, արդէն իսկ իրողութիւն է Արցախի անկախութիւնը, եւ անձնապէս կարծում եմ, որ Հայաստանի ճանաչումը յաւելեալ ազդակ կը լինի այդ ուղղութեամբ: Սակայն, ճիշդ է, որ դա կը ստեղծի լուրջ խոչընդոտներ բանակցային գործընթացում. այդ ժամանակ Ատրպէյճանը կարող է կասեցնել ամէն ինչ եւ Հայաստանն աշխարհին ներկայացնել որպէս բանակցութիւնները շարունակելուն խափանող կողմ: Խաղը կայանում է նրանում, որ քաղաքական գնդակը միշտ փորձում են նետել Հայաստանի դաշտը, եւ այդ ուղղութեամբ է, որ ճանաչման խնդիրը նաեւ կախուած է այդ իրողութիւնից: Հայաստանն անկախութեան ճանաչումը պահում է որպէս վերջին քարտ: Կասկած չկայ, որ Ատրպէյճանի կողմից պատերազմական գործողութիւնների վերսկսման դէպքում արդէն բանակցային գործընթացին վերջ կը դրուի եւ ճանաչումը ինքնաբերաբար կը դառնայ իրողութիւն:
Որպէս Հ.Յ.Դ.-ի անդամ, բնականաբար ուզում եմ տեսնել Արցախի միաւորումն ամբողջական Հայաստանին: Հայ ազգն անբաժանելի է: Մենք մէկ ժողովուրդ ենք, մէկ ազգ ենք` աշխարհով սփռուած, բայց նոյն ազգի պատկանելիութեան ամուր զգացումով տոգորուած:
