0
0
Ս. ՄԱՀՍԷՐԷՃԵԱՆ
Ն.Գ. (Նախագրութիւն). Այս սիւնակը Ռուսիան պաշտպանելու կամ դատելու նպատակով չենք արձանագրեր:
***
Յայտնի խօսք է հետեւեալը. «Եթէ թռի ալ՝ այծ է»: Անհրաժեշտ չենք նկատեր բացատրել, թէ սա ի՞նչ առիթներով կը գործածուի:
Այս պատկերը յիշեցինք, ի տես եւ ի լուր Չորեքշաբթի օր, Ուքրայինայի սահմանին մօտակայ լեհական գիւղի մը վրայ հրթիռի մը արձակման լուրին եւ անոր գտած իրերայաջորդ արձագանգներուն:
Լուրը «պայթեցաւ», երբ մասնաւորաբար արեւմտեան լրատուամիջոցներ հաղորդեցին, որ լեհական սահմանամերձ գիւղի մը վրայ հրթիռ մը ինկած է, եւ ամբաստանութեան սլաքները, նիզակնե՛րը ուղղուեցան Ռուսիոյ դէմ: Լեհաստանի ու Ուքրայինայի ղեկավարները առաջնորդեցին շեփորախումը, յայտարարելով, որ ռուսերը կը փորձեն տարածել Ուքրանիյ պատերազմը: Ռուսիա հակադարձեց եւ յայտարարեց, որ ինք կապ չունի դէպքին հետ: Շուտով ի յայտ եկաւ, որ հրթիռը… ուքրանական օդուժէն արձակուած է. կան անմեղ զոհեր ու վիրաւորներ: Քիչ ետք, Արեւմուտքը բացայայտ ետդարձ մը կատարեց եւ ընդունեց, որ հրթիռը ուքրանական է, յայտնապէս սխալմամբ արձակուած է (հարց չդրուեցաւ, թէ նման արարքով մը, արդեօք Ուքրայինան չէ՞ պատերազմի գօտին ընդարձակելու փորձ ընողը, մանաւանդ, որ Ուքրայինայի ղեկավարը վերջին օրերուն, Խերսոնի ծանօթ զարգացումներէն ետք, նոր շեշտաւորում տուած է բարեկամներէ օգնութեան իր հայցերուն եւ անոնց թերացումներուն ուղղուած լուռ մեղադրանքներուն): Ետքայլին միացաւ ՆԱԹՕ-ի իմաստուն ղեկավարը՝ Սթոլթենպէրկ, հաստատելով, որ ռմբակոծողը ռուսերը չեն, սակայն (եւ ահա ճիշդ այս կէտէն թռիչք առաւ այծը) նման վատ զարգացումներու պատասխանատուն Ռուսիան է: Ան մինակ չմնաց այս խորիմա՜ստ մտածումին մէջ:
***
Պահ մը մէկդի ձգենք Ռուսիոյ եւ Արեւմուտքին միջեւ բանակռիւը, անոր գտած նոր տարածքը, եւ պարզ աչքով դիտենք իրողութիւնները:
Քարտէսին մէջ կ’երեւին ռուս-ուքրանական(արեւմտեան) հակամարտութեան գօտիները. ռուսական հրթիռներ վերջին օրերուն աւելի յաճախ կը հասնին Քիեւ, ուքրանացիք կը գանգատին, որ «պարտութեան մատնուող» ռուսերը քար ու քանդ ըրած են մայրաքաղաքին եւ այլ աւաններու ենթակառոյցները, ժողովուրդը զրկուած է ելեկտրական հոսանքէ (իսկ ձմեռն ու սղաճը արդէն կը խայթեն ո՛չ միայն Ուքրայինան, այլ նաեւ եւրոպական երկիրներ): Եթէ պատերազմի եւ ռմբակոծման-հրթիռարձակման գօտիները ըլլային Լեհաստանի սահմաններուն մօտերը, բանական մարդը կը մտածեր, որ հաւանական է, քանի մը հրթիռ կրնան «փախուստ տալ» եւ շեղիլ բուն նպատակներէն, հասնիլ լեհական գիւղը:
…Մարդիկ հաւանաբար մոռցած են, որ Եուկոսլաւիոյ տարանջատման ահաւոր պատերազմներուն ալ, երբեմն ամերիկեան հրթիռներ կը հարուածէին իրենց պաշտպանեալները կամ «սխալմամբ» կը հարուածէին Չինաստանի դիւանագիտական ներկայացուցչութեան շէնքը): Սակայն յստակ է, որ Չորեքշաբթիի հրթիռակոծման թիրախը հեռու է վտանգաւոր շրջաններէն (նշուած նետով մը), աւելին, Լեհաստանը ուքրանացի գաղթականներու ապաստարաններէն մէկն է, թէեւ հիմա շատ չի խօսուիր այն դժբախտ իրականութեան մասին՝ որ մեծ թիւով գաղթականներ կան սահմանային նշեալ գօտիներուն մէջ (նաեւ այլուր):
***
Հարցում. ինչո՞ւ լուսարձակի տակ կը բերենք այս միջադէպը. Պարզապէս անո՞ր համար՝ որ անմեղներու մահուան պատճառ եղաւ, կամ անիմաստ հակաճառութեան պատճա՞ռ դարձաւ:
Այս ու նման մտահոգութիւններ անտեղի չեն, սակայն մեզի՝ հայերուս համար կայ այլ ծալք մըն ալ: Այս ու նման դէպքեր ու անոնց գտած արձագանգները պէտք է մեզի ցուցանիշ ըլլան, թէ արդարութիւն, իրաւունքի պաշտպանութիւն ակնկալողները (Արեւելքէն թէ Արեւմուտքէն) ինչպիսի՜ «իմաստուններու» հետ գործ ունին: Սա յուսահատուելու հրաւէր չէ, յամենայնդէպս, այլ՝ իմաստնանալու:
***
Նոյն օրը, Հայաստանի համար դրական ազդանշան մը եկաւ Ֆրանսայէն. Ծերակոյտը, միայն մէկ դէմ քուէով, որդեգրեց Հայաստանի դէմ ազերիական թշնամանքները դատապարտող բանաձեւ մը եւ կառավարութենէն պահանջեց պատժամիջոցներ որդեգրել Պաքուի դէմ:
Ո՛չ ոք կրնայ դժգոհիլ նման բանաձեւի որդեգրումէն, եթէ… թուրք եւ ազերի չէ: Ի դէպ, առաջին անգամը չէ, որ Ֆրանսա եւ այլ բարեկամ երկիրներ Ազրպէյճանը դատապարտող, Թուրքիան ցեղասպան հռչակող բանաձեւ կ’որդեգրեն, եւ անվերապահօրէն արժանացած են հայութեան եւ ընդհանրապէս արդարատենչերու ողջոյնին: Կարեւորը ա՛յն է, որ նման բանաձեւեր պէտք չէ ձգուին դարակներու կամ խորհրդարաններու արխիւներուն մէջ, այլ պետական ու քաղաքական ձեռքեր պէտք է բռնեն զանոնք ու հետամուտ ըլլան անոնց գործադրութեան (անշուշտ հարց կը մնայ, թէ Ֆրանսայի կառավարութիւնը՝ գործադիր իշխանութիւնը պիտի ընդառաջէ՞, եւ ի՞նչ չափով, միայն խօսքո՞վ, թէ՞ նաեւ գործքով):
Փաստօրէն, գոնէ 44-օրեայ պատերազմէն ասդին, աշխարհի մօտակայ եւ հեռաւոր ծագերէն հնչած են ազեիրական ու թրքական ոճիրները դատապարտող յայտարարութիւններ, սակայն երկու բռնատիրական եւ ոճրագործ երկիրներուն դարպասումը նոր թափ ստացած է, իսկ հայկական դիւանագիտութիւնն ու քաղաքական բազուկները (նա՛եւ Սփիւռքի մէջ) սպասուած թափով եւ տարածքով չեն հետապնդեր Հայաստանի ու Արցախի ի նպաստ կեցուածքները, բանաձեւերուն կենսագործումը, իսկ մասնակի ճիգերը միայն սահմանափակ արդիւնքի կը հասնին: Օրինակի համար, անհրաժեշտ ուժգնութեամբ չեն բացայատուիր-յիշեցուիր թրքական ուղղակի միջամտութիւնները՝ 44-օրեայ պատերազմին (ահաբեկիչներու հարց, զինական.զինուորական աժակցւթիւն եւ այլն): Աւելի՛ն, Երեւանի իշխանութիւնը որեւէ ԳՈՐԾՆԱԿԱՆ տրամադրութիւն ցոյց չի տար «Արցախի մէջ նոր ցեղասպանութիւն պատրսատող» Ազրպէյճանի ու զայն հովանաւորող Թուրքիոյ դէմ: Ազգային ժողովի բեմէն հնչող մեղադրանքները կարծէք թէ ներքին յաճախորդներու համար են, վաղը, եթէ բանակցութիւնները վերսկսին, բանակցողները պիտի օրինակեն «Զաքարիայի պապանձումը»…
Յ.Գ.- Արեւմուտքին ու Ռուսիոյ դիտաւորութիւնները ծանօթ են. իւրաքանչիւրը ունի իր «թռչող այծը»: Կը մնայ, որ հայ որսորդներ գործի լծուին ու վար բերեն թռչող այծերը, գործնական դաշտ փոխադրեն մեր արդար պահանջներուն կենսագործումը, մերժեն այն տրամաբանութիւնը, թէ «ամբողջ աշխարհը մեզի դէմ է, ի՞նչ կնրանք ընել»: Ահա փաստ, որ ամբողջ աշխարհի միշտ մեզի դէմ չէ, ու մենք պէ՛տք է բան մը ընենք:
