0
0
Յունիս 46ին, Աղաւնաձորի մէջ տեղի ունեցաւ Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութեան Հայաստանի Գերագոյն 15րդ ժողովը: Շրջանաւարտ Գերագոյն մարմինի ներկայացուցիչ Արմէն Ռուստամեանի խօսքով, վերջին տաս տարիներու ժամանակահատուածին, ասիկա առաջին անգամն է, որ Դաշնակցութիւնը իր Գերագոյն ժողովը կը կատարէ իբրեւ իշխանութեանց ընդդիմադիր ուժ: Ժողովի ընթացքին հարց դրուեցաւ նաեւ հրապարակաւ ներկայացնել գնահատականներ՝ իշխանութեան մէջ գտնուելու փուլին առնչութեամբ: Ժողովին կողմէ ընդունուած յայտարարութեան մը մէջ տրուեցան գնահատականներ թէ’ ձեռքբերումներու եւ թէ բացթողումներու վերաբերեալ:
Ժողովը իր աւարտին ընտրեց Հայաստանի կազմակերպութեան ղեկավար նոր մարմինը, որ ի տարբերութիւն նախորդ շրջանի 15 հոգինոց կազմին՝ կը բաղկանայ ինը անդամներէ:
Գերագոյն մարմինի նոր կազմի անդամներն են՝ Հրաչ Թադեւոսեան, Արմէն Ռուստամեան, Միքայէլ Մանուկեան, Հայրապետ Բաբայեան, Սիմոն Սիմոնեան, Արսէն Համբարձումեան, Թաթուլ Յարութիւնեան, Սպարտակ Սէյրանեան եւ Արա Նռանեան:
Յունիս 7ին, Գերագոյն մարմինը իր առաջին նիստին, Արմէն Ռուստամեանը ընտրած է Հ.Յ.Դ. Հայաստանի Գերագոյն Մարմնի ներկայացուցիչ:
Նաեւ, յայտարարութիւն մը հրապարակուեցաւ: Տեսնել ամբողջութեամբ՝ էջ 3:
Միեւնոյն օրն իսկ, Արմէն Ռուստամեանը եւ Գերագոյն Մարմնի անդամ, Ազգայի Ժողովի պատգամաւոր Արա Նռանեանը տուին մամլոյ ասուլիս մը, ուր ներկայացուցին Գերագոյն ժողովի վերաբերեալ որոշ մանրամասնութիւններ:
Ռուստամեան անդրադարձաւ Հայաստանի իշխանութեան մաս կազմած շրջանին Հ.Յ.Դ.ի իրագործումներուն, որոնց շարքին՝ »Մեր երկրի ազգային պետական ուղեգծի հետ կապուած հարցերը, Սահմանադրութեան բարեփոխումը, օրէնսդրօրէն ամրագրուած՝ ընդդիմութեան գործունէութեան հնարաւորութիւնների ընդլայնումը եւ այլն«:
»Քաղաքական դաշնակցութեան մէջ էլ լինում են վճռորոշ ուժեր, եւ լինում են ուժեր, որոնք մասնակի դերակատարութիւն են ունենում«, պարզաբանած է Ռուստամեանը՝ նշելով, որ այն արդարացի դժգոհութիւնները, որոնք գոյութիւն ունին, պէտք է ուղղել անոնց, որոնք եղած են լիարժէք իշխանութիւն, բայց չեն կրցած համապատասխան ուղղումները կատարել, ինչին հետեւանքով ալ կուտակուած են բազմաթիւ հարցեր, որոնք այսօր արդէն Հայաստանը կանգնեցուցած են լուրջ մարտահրաւէրներու առջեւ: Այնքան տագնապայարոյց են այդ մարտահրաւէրները, որոնք ըստ Ռուստամեանի, անոնք արդէն ներքին անվտանգութեան խնդիր դարձած են:
Ռուստամեանն ընդծեց, որ 1998ին Դաշնակցութեան ջանքերով կարելի եղաւ վերականգնել պետութեան ազգային ուղեգիծը, սակայն հայթրքական գործընթացը եկաւ խաթարելու այդ վիճակը:
Ընկերային արդարութեան վերականգնումը նոյնպէս Հ.Յ.Դ. գաղափարական առաջանահերթութիւններէն է:
»Պետութիւնն այսօր Հ.Հ. քաղաքացու կողքին չէ: Կայ պետութիւն, որը սպասարկում է արտօնեալ խաւերի շահերը, եւ ունենք մի պետութիւն, որը մեծամասնութեան պետութիւն է, եւ այն բախտի քմահաճոյքին է թողնուած: Ու եթէ ոեւէ մէկը այսօր փորձի պաշտպանել իր իրաւունքները, կը ձախողուի«, յայտնեց Ռուստամեան՝ ընդգծելով, որ երբ դատարանները խայտառակ որոշումներ կը կայացնեն յանուն Հայաստանի Հանրապետութեան, եւրոպական դատարանները որոշում կը կայացնեն ընդդէմ Հ.Հ.ի:
Այս բոլոր խնդիրները լուծելու համար, Հայաստանի մէջ պէտք է ձեւաւորուին նոր իշխանութիւններ: Նոր որակի իշխանութիւն ձեւաւորելու համար, պէտք է ստեղծուին համապատասխան նախադրեալներ, յայտնեց Գերագոյն Մարմնի ներկայացուիցչը:
»Մենք ուզում ենք ընտրութիւնների միջոցով իշխանութիւնը փոխել: Միշտ վտանգաւոր է ցնցումների միջոցով իշխանափոխութիւնը, յատկապէս, երբ Հայաստանը չաւարտուած պատերազմի կարգավիճակում է: Բայց կարծէք թէ այդ հանգամանքը մեր իշխանութիւնները չարաշահում են: Իրենք էլ պէտք է իմանան, որ չափ կայ, չպէտք է անընդհատ պատսպարուել նրանով, որ արտաքին վտանգն ուժեղ է, եւ դրա վրայ կառուցել քաղաքականութիւնը«, յստակացուց Ռուստամեան՝ աւելցնելով. »Հ.Յ.Դ.ն պատրաստ է ինչպէս հերթական, այնպէս էլ արտահերթ ընտրութիւնների, որի անհրաժեշտութեանը կարող է առաջանալ արտասովոր իրավիճակներում«:
Ըստ Ռուստամեանի, այսօրուայ ընտրական համակարգը ժողովուրդի վստահութիւնը չի վայելեր, հետեւաբար, բնական է, որ այս ճանապարհով իշխանութիւններու ընտրութիւնը կասկածներ յառաջացնէ:
»Մենք պէտք է ամէն ինչ անենք, որ այդ համակարգը դարձնենք համապատասխան միջազգային չափանիշներին, որպէսզի ընտրուելուց կամ չընտրուելուց յետոյ, ոեւէ մէկը չկասկածի արդիւնքներին«, նշեց ան:
Ասուլիսի ընթացքին Ռուստամեանի հարց տրուեցաւ նախագահ Ռոպերթ Քոչարեանի եւ Հ.Յ.Դ. համագործակցութեան մասին: »Մէկընդմիշտ ուզում եմ պարզ դառնայ, որ Հ.Յ.Դ.ն ոեւէ մէկի կուսակցութիւնը չէ, որ հաւաքուենք ու Քոչարեանին յետ բերենք: Դա Քոչարեանի խնդիրն է եւ ի՞նչ ուզում է, թող անի: Ի դէպ, Քոչարեանի իշխանութեան տարիներին նոյնպէս մեր բոլոր ծրագրերը չեն իրականացել: Հ.Յ.Դ.ն երբեք այսպիսի խնդիր չի դրել եւ չի դնելու: Մենք մեր յստակ ծրագիրը, պատկերացումներն ունենք, եւ մենք վստահ ենք, որ եթէ Հ.Յ.Դ.ն չեկաւ իշխանութեան, լուծումները կիսատպռատ են լինելու: Բնականաբար, մենք՝ որպէս ընդդիմութիւն, իշխանութեան գալու խնդիր ենք դնում, որպէսզի նաեւ կարողանանք լիարժէք պատասխանատուութիւն կրել մեր գործունէութեան համար«, հարցին պատասխանեց Ռուստամեան:
Հայաստանի արտաքին քաղաքականութեան մասին խօսելով՝ Ռուստամեան յայտնեց, որ Հ.Յ.Դ. միշտ զգուշացուցած է, թէ հայթրքական յարաբերութիւնները պիտի ընդլայնեն մեր արտաքին մարտահրաւէրներու ճակատը:
«Արցախի հիմնախնդրի կարգաւորման գործընթացում հնարաւորութիւն տուեցինք Ատրպէյճանին շատ աւելի սանձարձակ իրեն պահել, եւ դա օգտագործել՝ իր ուզած ձեւով խնդրի կարգաւորմանն ուղղութիւն տալու համար: Հետեւանքները տեսնում ենք, ճնշումները այդ իմաստով Հայաստանի նկատմամբ ուժեղացել են«, յայտնեց Ռուստամեան:
»Բանակցութիւններն ունեն երկու փուլ. երբ բանակցում են՝ առաջարկութիւնները համաձայնեցնելով, գտնելով ինչ որ լուծում, եւ կայ մի փուլ, որով պարտադրում են, այսպէս կոչուած՝ խաղաղութիւն: Հայաստանն այսօր ամէն ինչ պէտք է անի այդ վիճակից խուսափելու համար: Ես զգում եմ դրա տարրերը: Խաղաղութեան պարտադրումը նշանակում է, որ ինչոր մի բանաձեւ մշակւում է ուրիշների կողմից եւ յետոյ ուժով պարտադրւում կողմերին: Որքանո՞վ է այդ բանաձեւը նպաստաւոր կողմերին՝ սա այլ հարց է: Բնականաբար, որ կողմը այդ բանաձեւից դժգոհ չէ, նրան կարիք չկայ այն պարտադրել… Եւ հիմնական հարցը, որ բարձրացնում ենք, հետեւեալն է. մենք շեղուել ենք ընդհանուր ելակէտից: Հայկական կողմից ցանկացած բանակցող պարտաւոր է առաջնորդուել Արցախում 1991 եւ 2006 թուականների հանրաքուէների արդիւնքներով«, յայտարարեց Ռուստամեան:
Ա. Նռանեանը խօսք առնելով, նկատել տուաւ, որ անհրաժեշտ է հասարակութեան համախմբումը այն տեսակէտին շուրջ, թէ ներկայ իշխանութիւնը ի վիճակի չէ լուծելու ո°չ ընկերային, ո°չ տնտեսական եւ ոչ ալ արտաքին քաղաքականութեան խնդիրները:
»Եթէ մեր ժողովրդի 70 տոկոսի մօտ ձեւաւորուի այդ կարծիքը, հաւատացէք, անգամ հինգ հազար դրամ ընտրակաշառքը չի կարող դեր խաղալ: Այսինքն, մեր առաջնային խնդիրը դա է լինելու՝ մեր ազգաբնակչութեան ցոյց տալ, որ այս իշխանութիւնները իրականում ոչ մի հարց չեն կարող լուծել, եւ անհրաժեշտ է նոր իշխանութիւն«, ըսաւ ան:
Հ.Յ.Դ. 15ՐԴ ԳԵՐԱԳՈՅՆ ԺՈՂՈՎԻ ՅԱՅՏԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆԸ
Քաղաքական համաձայնական կառավարութիւնից դուրս գալու մասին Հ.Յ.Դ. Հայաստանի Գերագոյն Մարմնի 2009 թուականի Ապրիլի 27ի յայտարարութեամբ աւարտուեց տարբեր ձեւաչափերով իշխանութեան մաս կազմելու՝ Դաշնակցութեան շուրջ 10ամեայ ժամանակահատուածը:
Կուսակցութիւնը« ըստ էութեան« արդէն մէկ տարի է« ինչ գործում է նոր պայմաններում՝ հանդէս գալով ընդդիմադիր դիրքերից: Նկատի ունենալով երկրի քաղաքական կեանքում Հ.Յ.Դ. Հայաստանի կազմակերպութեան տեղի եւ դերակատարութեան փոփոխութիւնը՝ Գերագոյն ժողովը անհրաժեշտ է համարում հանդէս գալ անցած ուղու հրապարակային գնահատմամբ՝ մատնանշելով թէ° ձեռքբերումները եւ թէ° բացթողումները:
Քննելով նախընթաց ժամանակահատուածում կուսակցութեան գործունէութիւնը՝ Ժողովն արձանագրում է« որ իշխանութեանը մաս կազմելու տարիներին Հ.Յ.Դ.ն« հաւատարիմ մնալով իր գաղափարաքաղաքական եւ ծրագրային ուղենիշներին« մշտապէս ձգտել է հանդէս գալ որպէս ինքնուրոյն եւ սկզբունքային քաղաքական ուժ:
Այս առումով իշխանութեան հետ եւ իշխանութեան մեջ լինելով՝ Հ.Յ.Դ.ն ներկայացել է որպէս իւրօրինակ այլընտրանք եւ մշտապէս հետամուտ է եղել իր ծրագրային առաջնահերթութիւններից եւ ռազմավարական նպատակներից բխող ծրագրերի իրականացմանը: Միաժամանակ Ժողովն արձանագրում է« որ իշխանութեանը մաս կազմելու ժամանակահատուածում Հ.Յ.Դ.ն ստիպուած է եղել գործել եւ դիրքորոշումներ ճշդել, հաշուի առնելով որոշակի քաղաքական պայմանները եւ իրողութիւնները՝ մշտապէս ելնելով ազգայինպետական շահերը չվտանգելու նկատառումներից:
Թէեւ շատ դէպքերում կայացուած պետականքաղաքական որոշումներից եւ իրականացուած քաղաքականութիւնից կուսակցութիւնը դժգոհութիւններ է ունեցել եւ հնչեցրել է իր անհամաձայնութիւնը« այնուամենայնիւ« հաշուի առնելով ռազմավարական նպատակները չվտանգելու անհրաժեշտութիւնը« որդեգրել է զուսպ եւ հաւասարակշռուած կեցուածք:
Այս առումով հարկ է փաստել« որ մարտավարական որոշ հարցերում կուսակցութեան հանդէս բերած վճռականութիւնն ու կեցուածքը բաւարար չեն եղել երկրում ընկերայինտնտեսական եւ ժողովրդավարական բարեփոխումներին անհրաժեշտ ընթացք եւ խորութիւն ապահովելու համար:
Ժողովն արձանագրում է նաեւ« որ թեեւ ընտրութիւններում ստացած քուէների արդիւնքում իշխանութեան մեջ Հ.Յ.Դ. ներկայութիւնը բաւականին համեստ է եղել« այնուամենայնիւ« կուսակցութիւնն առանցքային դերակատարում է ունեցել« որպէսզի©
ա) Վերականգնուի երկրի ազգային պետական ուղեգիծը« յատկապէս հետեւեալ հիմնախնդիրների լուծման ուղղութեամբ©
Պետական մակարդակով Հայոց Ցեղասպանութեան ճանաչման հետապնդում:
Արցախեան ազատամարտի նուաճումների պահպանում:
Հաւասարակշռուած արտաքին քաղաքականութիւն:
Նոր մակարդակ հայրենիքսփիւռք յարաբերութիւններում:
բ) Վերափոխուի նախկին Սահմանադրութիւնը« մասնաւորապէս՝
Առաւել յստակեցուի եւ հաւասարակշռուի նախագահի« գործադիր եւ օրէնսդիր իշխանութիւնների լիազօրութիւնները կառավարման համակարգում:
Վերացուի երկքաղաքացիութեան արգելքը եւ ամրագրուեն հայկական Սփիւռքի հետ կապերի ամրապնդման պետական պարտաւորութիւններ:
Ամրագրուի սեփական իրաւունքների եւ ազատութիւնների պաշտպանութեան խնդրով Սահմանադրական դատարանին եւ համապատասխան միջազգային մարմիններին դիմելու իւրաքանչիւրի իրաւունքը:
Սահմանուեն պետութեան հիմնական խնդիրները տնտեսական« ընկերային եւ մշակութային ոլորտներում:
գ) Օրէնսդրօրէն ամրագրուի ընդդիմութեան գործունէութեան հնարաւորութիւնների ընդլայնումը:
դ) Հաւաքական անվտանգութեան պայմանագրի կազմակերպութեան շրջանակներում ստեղծուեն փոխադարձ անվտանգութեան ապահովման պայմանագրային երաշխիքներ:
Միաժամանակ« Ժողովն արձանագրում է« որ« բաւարար կշիռ եւ ներկայութիւն չունենալով իշխանութեան մէջ« շատ հարցերում կուսակցութեանը չի յաջողուել իր նախաձեռնութիւնները հասցնել ցանկալի արդիւնքների« մասնաւորապէս՝
Կենսապահովման նուազագոյն զամբիւղի մասին օրէնքի ընդունմամբ հանդերձ չապահովուեց դրա կիրառումը եւ աղքատութեան շեմի համապատասխանեցումը կենսապահովման նուազագոյն պիւտճէի չափին:
Չնայած հակափտածութիւն ռազմավարութեան մշակմանը եւ ԿՐԵՔՕին անդամակցմանը‘ չստեղծուեց փտածութեան դէմ պայքարի ինքնուրոյն մարմին եւ դրա ղեկավարումը չվերապահուեց ընդդիմութեանը« ինչի արդիւնքում հակափտածութեան պայքարը կրեց ձեւական բնոյթ:
Չնայած համամասնական ընտրակարգով պատգամաւորների մանտաների թուի աւելացմանը չվերացուեց մեծամասնական ընտրակարգը« չընդունուեցին ընտրակեղծիքները սահմանափակելուն եւ ընտրական համակարգի բարելաւմանն ուղղուած բազմաթիւ կարեւորագոյն առաջարկներ:
Թէեւ ձեւաւորուեց Հանրային խորհուրդ« այն չդարձաւ արտախորհրդարանական ընդդիմութեան« հասարակական լայն շրջանակների հետ երկխօսութիւն եւ բանավէճ ապահովելու գործուն մարմին:
Թեեւ սահմանադրութեամբ նախատեսուեց Ազգային անվտանգութեան խորհրդի կազմաւորումը« այն չվերածուեց ռազմավարական նշանակութեան խնդիրների լուծման« ինչպէս նաեւ արտաքին եւ ներքին մարտահրաւէրներին առնչուող հարցերի քննարկման պետական կառոյցի:
Սփիւռքի նախարարութեան ստեղծումով հանդերձ դեռեւս չի ապահովուել հայութեան ինքնակազմակերպման եւ նրա ներուժի համակարգման անհրաժեշտ մակարդակը« չի ստեղծուել հայութեան ընդհանրական կամքի արտայայտման յստակ ձեւաչափ:
Գերագոյն ժողովն արձանագրում է« որ ինքնիշխան« ժողովրդավարական« իրաւական եւ ընկերային պետութեան կառուցման գործում դեռեւս առկայ են առաջնահերթ լուծում պահանջող հետեւեալ մարտահրաւէրները©
ա) Օրախնդիր է ազգային պետական ուղեգծի վերահաստատումը« մասնաւորապէս‘
Հայաստանի եւ Թուրքիայի միջեւ յարաբերութիւնների կարգաւորումը չի իրականացւում ազգային անվտանգութեան ռազմավարութիւնը չխափանելու« մեր ժողովրդի լինելիութիւնն ու նրա նպատակների իրականացման հեռանկարը չվտանգելու պատասխանատուութեամբ:
Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդրի լուծման գործընթացը չի իրականացւում Արցախի ժողովրդի՝ 1991 թուականի անկախութեան եւ 2006 թուականի Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութեան սահմանադրութեան ընդունման համաժողովրդական հանրաքուէներով արդէն իսկ արտայայտած կամքից նահանջ թոյլ չտալու նպատակադրմամբ:
Չեն ապահովւում անհրաժեշտ պայմաններ երկրի անվտանգութեան ու զարգացման համար՝ առանց զիջելու եւ վտանգելու համազգային ձեռքբերումները« նպատակներն ու շահերը:
բ) Չի լուծուել անկախ եւ անաչառ դատական համակարգի կայացման խնդիրը«
գ) Ժողովրդի կողմից վստահութիւն չվայելող ընտրական համակարգը չի ապահովում ազատ« արդար եւ թափանցիկ ընտրութիւնների անցկացումը:
դ) Տեղի է ունեցել քաղաքական եւ տնտեսական իշխանութեան սերտաճում« խորացել է տնտեսութեան մենաշնորհացումը« ինչը յանգեցրել է պետութեան եւ իշխող կուսակցութեան նոյնացմանը:
ե) Տնտեսական քաղաքականութիւնը շարունակում է գերազանցապէս սպասարկել մենաշնորհների եւ խոշոր պիզնեսի շահերը:
զ) Տագնապայարոյց է երկրում աղքատութեան իրական մակարդակը:
է) Առկայ է արտագաղթի նոր ալիքի առաջացման իրական վտանգ:
ը) Երաշխաւորուած չեն խօսքի ազատութիւնը եւ բազմակարծութիւնը:
թ) Բացակայում է իշխանութիւնընդդիմութիւն միասնական քաղաքական համակարգը:
ժ) Քաղաքացիական հասարակութեան հաստատութիւնների կայացման գործընթացը հեռու է բաւարար լինելուց :
Ելնելով վերոնշեալ հաստատումներից‘ Գերագոյն ժողովը Դաշնակցութեան գերակայ խնդիր է հռչակում©
Ազգային ուղեգծի վերականգնումը:
Ընկերային արդարութեան հաստատումը:
Քաղաքացիների իրաւունքների պաշտպանութիւնը:
Երկրում նոր իշխանութեան ձեւաւորումը:
Յունիս 6, 2010
